Skírnir - 01.01.1967, Side 144

142
Ritfregnir
Skirnir
vel má vera, að dr. Hannes hafi þekkt fleiri rök og meiri líkur fyrir henni.
Hins vegar hefði ég talið, að höfundur hefði átt að tilfæra þau rök, sem
fyrir hendi voru, með því að gagnrýnir lesendur láta ekki sannfærast af
því einu, sem hann ritar um þetla (sjá bls. XXXIII—XXXIV í I. b.).
Ég vil hér leiðrétta það, sem í áatalið hefur slæðzt, en forsendur fyrir
eru fallnar, að Margrét Magnúsdóttir agnais hafi verið kona Jóns á Ferju-
bakka Erlendssonar (I. b. bls. LIX). Kona Jóns er alveg ókunn.
Niðjatalið er auðvitað aðalatriði bókarinnar, en ég tel of litla alúð
lagða við þau önnur atriði bókarinnar, er hann hefur ættrakningar eftir
prentuðum heimildum, sem engin sérstök ástæða var til að ætla, að væri
fulltraustar. 1 þessu efni vísast til II. b., bls. 77, þar sem segir, að áatal
(framætt) Ingimundar Bjarnasonar sé rakið um Hagamenn á Barðaströnd
í beinan karllegg til Miðfjarðar-Skeggja, og er það haft eftir bókinni
„Nokkrar Árnesingaættir". Ég hef heyrt þessarar ættfærslu getið, en lief
ekki séð frumheimildina fyrir henni. Jafnvel þótt höfundur firri sig ábyrgð
é ættrakningunni með því að vísa til annarra um heimildir, tel ég, að
bókin rýrni að gildi við að bera á borð fyrir lesendur hæpna ættrakningu.
Á bls. 453 í sama bindi er karlleggur Guðmundar lrm. á Hofi á Rangár-
völlum Eyjólfssonar rakinn til Árna óreiðu og áfram til Ingólfs Arnar-
sonar, og er skemmst frá því að segja, að ættrakningin frá Þórarni föður-
föðurföður Guðmundar til Árna óreiðu er tilgáta, sem ekki er studd nein-
um haldbærum rökum, og engar heimildir eru heldur fyrir þvi, að Þor-
steinn goði faðir Bjarna spaka í Gröf hafi verið sonur Þorkels mána lög-
sögumanns. Höfundur segir, að ættrakningunni sé valinn staður í ritinu i
minningu Bjarna Guðmundssonar ættfræðings, en það er ekki afsökun
fyrir þvi að taka í rit þetta órökstudda ættrakningu án þess að slá vel var-
nagla við henni. Á bls. 141 í III. b. er þess getið, að ætt Finnboga gamla
í Ási i Kelduhverfi sé nú almennt rakin í beinan karllegg til Oddaverja
hinna fornu, og vísar höfundur til ritanna „Arnardalsætt“ og „Ættir Síðu-
presta“. Ættrakningin til Oddaverja er gersamlega haldlaus tilgáta. Sama
má segja um rakning á ætt síra Ólafs á Sauðanesi Guðmundssonar í karl-
legg til Þorgeirs ljósvetningagoða, sbr. I. b., bls. 235.
Það má telja Bergsætt til gildis, að höfundur er varkárari í ættrakn-
ingum fram í miðaldir og fengra en höfundar nokkurra annarra niðjatala
eru, m. a. hinna nýnefndu, en það verður einnig að gera meiri kröfur til
hans en flestra annarra, og því hefur mér orðið tíðrætt um það, sem hann
hefur látið eftir sér að birta af vafasömum ættrakningum.
Einar Bjarnason.
Islenzkar dómaskrár. Ritstjóri Ármann Snævarr. I. bindi. Hlaðbúð
h.f. Reykjavík 1967 (389 bls.).
Eigi þarf að herma það hérlendum fræðimönnum né bókamönnum
öðrum, að Hæstiréttur hefur frá upphafi gefið út á prenti dóma sína.
Er sú útgáfa hin þarflegasta, enda er hún með öllu ómetanleg heimild um