Skírnir - 01.01.1967, Blaðsíða 148

146
Ritfregnir
Skirnir
ast menn gjaman í tvær andstæðar fylkingar með og móti. 1 fyrri bók-
um höfundar mátti glöggt sjá, hvar í flokki hann stóð, en í þessari bók
eru kenningum Freuds gerð mun ítarlegri skil og jafnframt hlutlausari.
Þó hefði mér þótt eðlilegt að gefa kenningu sálkönnunarmanna um bygg-
ingu hins normala persónuleika, einkum um starfshætti sjálfsins, rúm í
kaflanum Sálgerðir og persónuleiki, fremur en einskorða þátt þann við
sjúkt og afbrigðilegt sálarlíf.
1 kafla þeim, sem fjallar um sállækningar, er hvergi minnzt á hinar
athyglisverðu tilraunir til atferlislækninga, sem byggjast á lærikenning-
um meistaranna Hulls, Tolmans, Skinners og fleiri og þaðan má rekja
aftur til Pavlovs. Lækningatilraunir Wolpes, Eysencks og annarra atferlis-
sinna eru e. t. v. það merkasta, sem fram hefur komið í klínískri sálar-
fræði hin síðustu ár.
Úr því minnzt er á lærikenningar, vil ég ekki láta hjá líða að fara
nokkrum orðum um kaflann um Nám, sem ég tel langbezta kafla bókar-
innar. Höfundur kemur víða við í þeim kafla og fjallar þar um grund-
vallaratriði sálarlifsins. Hann kemur þar nokkuð inn á efni eins og skynj-
un og hugsun og fléttar því haglega inn í framvindu námsins og tileink-
un atferlis. Hér fjallar höfundur um sköpun og þróun sálarlífsins. Þetta
er þungamiðja sálarfræðinnar, og hefði höfundur gjarnan mátt fjalla enn
ítarlegar um þetta efni og sleppa þá fremur öðrum köflum. Efnið verður
mjög auðskilið í höndum höfundar, enda fjallar hann um það fyrst og
fremst frá hagnýtu sjónarmiði. Helztu annmarka kaflans tel ég þó vera
skipulagsleysi, hann rabbar um efnið of stefnulaust, én þess að lesandinn
fái nokkurs staðar tangarhald á aðalatriðum, sem fundizt hafa um læri
eða fái nokkurt innsæi í þá tilraunastarfsemi, sem býr að baki þessarar
þekkingar. Einnig hefði mér þótt skemmtilegt að sjá greint frá helztu vís-
indamönnum, sem um þetta efni hafa fjallað. Kaflinn um nám mætti vera
uppistaða bókarinnar. 1 þessu efni felst meginkjarni hinnar almennu sál-
arfræði.
f bókarlok er orðaskrá yfir fræðiorð. Höfundur er góður nýyrðasmiður
og hefur varla nokkur lagt meira af mörkum, til þess að hægt sé að skrifa
og hugsa um sálfræðileg efni á góðri íslenzku. Allflest þeirra orða, sem
höfundur skráir og notar í bókinni, hafa þegar náð fótfestu í málinu, en
sum eru ný. Ég vil gera athugasemdir við nokkur þessara orða.
Afskilyrðing andsvana notar hann fyrir extinction of conditioned re-
flexes. Afskilyrðing hefur verið notuð um deconditioning, enda rökrétt
þýðing, og tel ég, að verði að finna annað orð yfir extinction í þessu sam-
bandi.
Ekki fellur mér við orðið géblœti fyrir psychosis manio depressiva, og
ótækt finnst mér að nota orðið fálœti um þunglyndismynd þessa sjúkdóms.
Fálæti hefur þegar aðra merkingu í málinu, og getur þessi nýja merking
aðeins orðið til þess að valda hugtakaruglingi.
GeShreinsun fyrir catharsis fellur mér nokkuð fyrir brjóst, kannske er