Tímarit um menntarannsóknir - 01.06.2012, Blaðsíða 22

22
Gunnlaugur Sigurðsson og Kristján Kristjánsson
orsaka og afleiðinga milli löngunarinnar
til að kunna þýsku og þeirrar athafnar
að gera þýskustíla. Gallinn er þó sá að
merkingartengsl eru í eðli sínu gagn-
ólík orsakatengslum svo að þau þarfnast
nokkurs konar umritunar til að geta orðið
jafngildi þeirra síðarnefndu. Slík umritun
virðist einfalt mál í okkar dæmi; ungling-
urinn gerir þýskustíla af löngun sinni til að
kunna þýsku eða hann gerir þá ekki þrátt
fyrir þá löngun sína. Hann annaðhvort
álítur sig læra eða álítur sig ekki læra
næga þýsku með því að gera þýskustíla.
Að kunna þýsku og gera þýskustíla tengist
hér merkingartengslum og þess vegna er
hægt að hugsa sér að það sem gerist fyrst –
gera þýskustíla – geti verið afleiðing þess
sem gerist síðar – kunna þýsku. Ef við
værum bundin orsakatengslum í náttúru-
legri atburðarás þá myndum við einungis
geta spurt hvort þýskustílarnir leiddu til
þýskukunnáttu, dygðu til náms í þýsku.
Hvort í þeim væri námsvæn þýska yfir-
höfuð!
Löngunin til að kunna þýsku er hlekk-
urinn sem virðist geta tengt orsök og af-
leiðingu í öfuga tímaröð. Þessi „hlekkur“
er hins vegar sjálfstæður áhrifsþáttur og
upphaf nýrrar atburðarásar. Unglingurinn
álítur sig munu eða munu ekki læra þýsku
af þýskustílum, með „réttu“ eða „röngu“,
og fyrir því liggja ekki aðeins persónulegar
ástæður hans andspænis því sem þýsku-
stíllinn væri í reynd sem námsleið í þýsku,
heldur það sem þýskustíllinn er honum
sem hlutstæður merkingarlegur veruleiki.
„Hlekkurinn“ í merkingarlegri atburðarás
er því myndaður af unglingi sem langar
að kunna þýsku en hefur sínar ástæður til
að gera þýskustíl eða gera hann ekki til að
læra þá sömu þýsku. Þær ástæður ráðast
ekki einfaldlega af þessari löngun hans og
einhvers konar auðmælanlegu (á sjö stiga
kvarða!) raunmati hans á gagnsemi þýsku-
stíla almennt við að svala þeirri löngun
heldur á stöðu þessara tilteknu þýskustíla
í merkingarheimi hans, því sem þeir „eru“
honum í þeim regluleik sem hann telur
sig, með réttu eða röngu, fylgja.
Aðferðafræði sem orðið hefur til við
rannsóknir á tengslum orsaka og afleiðinga
í náttúrulegum veruleika andstætt merk-
ingartengslum í mannlegum veruleika á
tveggja kosta völ í rannsóknum á „hvöt til
náms“: Að taka merkinguna í rannsóknar-
efninu ekki til greina (en eiga þá á hættu að
skila merkingarlausum niðurstöðum) eða
að fella merkinguna inn í röð orsaka og af-
leiðinga (sjá t.d. Wigfield og Guthrie, 1997;
Zimmerman, 2008). Unglinginn langar
að kunna þýsku en gerir ekki þýskustíla.
Hvað segir það okkur? Út af fyrir sig ekki
neitt. Þá er að grípa til skýringa á þessari
staðreynd: Þýskustílarnir gagnast honum
ekki til að læra þýsku og þar af leiðandi
gerir hann ekki þýskustíla. En gagnsleysi
þýskustílanna verður því aðeins orsök í
þessari atburðarás að unglingurinn túlki
þá sem hlutfallslega gagnslitla miðað við
einhverja aðra mögulega athöfn. Þar með
eru orsakatengslin á milli löngunar ung-
lingsins til að læra þýsku og skila hans á
þýskustílunum rofin af þeirri merkingu
sem þeir hafa fyrir honum. Hún hlýtur því
að verða sjálfstætt rannsóknarefni.
Við getum okkur þess til að ef Witt-
genstein eða Winch ættu að vinna slíkt
verkefni myndu þeir minna okkur á að
þýðingarmesta eðli merkingar í samhengi
námshvatar sé að vera hlutstætt, félagslegt