Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2017, Blaðsíða 103

102
og framhaldsbókarinnar sem aldrei var skrifuð og átti að afhjúpa samkyn-
hneigð Halldórs.
Í framhaldi af því sem Jón Karl segir um mikilvægi skriflegrar sjálfstján-
ingar fyrir Bubba og glímu hans við samkynja þrár er enn fremur áhuga-
vert að horfa til þess að Ómar er skáld og um leið sá eini af félögunum
þremur sem lifir ekki í skömm eða einangrun. Honum tekst, kannski fyrst
og fremst sökum stéttarstöðu sinnar og líkamlegs atgervis og útlits, að
uppfylla kröfur hins normatíva samfélags um karlmennsku; hann þarf ekki
að vinna frekar en hann vill en á samt peninga, líklega af því að hann á
efnaða foreldra þótt það komi ekki fram. Hann er auk þess myndarlegur
og engan grunar út á við annað en að hann sé gagnkynhneigður. Ómar er
einn af þeim „sem líklega hefur aldrei þurft að skammast sín fyrir sjálfan
sig,“ hugsar Halldór (140) og það er einn stærsti munurinn á þeim – ólíkt
Halldóri og Bóasi valda þær samfélagslegu kröfur sem gerðar eru um karl-
mennsku, kyntjáningu og líkamlegt atgervi Ómari ekki skömm því hann
uppfyllir þær. Annað sem greinir þá að er þó að Ómar skrifar en Halldór
ekki – en þó segir Halldór Bóasi að hann hafi oft óskað þess að hann væri
skáld (143) og eins og áður segir ætlaði Elías að láta hann verða að skáldi í
framhaldsbindinu sem aldrei kom út. Halldór hugsar til dæmis ítrekað um
að byrja að skrifa niður „spakmæli Bóasar“, eins og hann kallar tilvistarleg-
ar pælingar vinar síns (125–26), en það verður aldrei neitt úr því frekar en
lestri hans á Úraníu. Þannig má líta svo á að skrif hafi umbreytandi áhrif
í söguheimi Man eg þig löngum, rétt eins og í Eftir örstuttan leik. Það að
skrifa er í þessum verkum Elíasar hinsegin gjörningur sem gerir persónu
kleift að beina skömminni, sem fylgir því að vera öðruvísi en aðrir, í farveg
skáldskaparins og um leið losa um tilfinningar sem ekki geta fengið útrás á
annan hátt.52 Með því að skrifa tekst Ómari, líkt og Bubba, þannig að lifa
með sínum samkynja löngunum sem hluti af samfélaginu án þess þó að
koma út úr skápnum eða gangast við samkynhneigðri sjálfsmynd – en það
tekst Halldóri hins vegar ekki.
52 Sigmund Freud tók slíka listræna gjörninga sem dæmi um göfgun (e. sublimation),
þ.e. varnarhátt sjálfsins sem miðar að því að fá útrás fyrir óæskilegar langanir með
því að beina þeim í farveg sem er samfélagslega samþykktur og skaðlaus. Hann taldi
listræna sköpun tilvalda leið til að losa um pervertískar kynferðislegar langanir og
greindi m.a. ævi og verk Leonardos da vinci út frá kenningum sínum um göfgun.
Sjá Sigmund Freud, Leonardo da Vinci and a Memory of His Childhood, þýð. Alan
Tyson, Routledge and Kegan Paul Ltd., 1957.
Ásta KRistín BEnEdiKtsdóttiR