Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Side 64

Þ o r s t e i n n Þ o r s t e i n s s o n
64 TMM 2012 · 4
í mínu stórkostlega iðjuleysi.“ Kvæðasafn og greinar, bls. 354 og 360–61. – Til mótvægis er
hollt að lesa tilvitnaða grein Sveins Skorra um tilurð Tímans og vatnsins sem sýnir glöggt hve
mjög Steinn vandaði til ljóðanna. – Þá mætti nefna hér það sem Ingi Bogi Bogason hefur eftir
Kristjáni Albertssyni (Lesbók Mbl. 20.5.89) að Steinn hafi sagst hafa orðið „alveg nýr maður“
við lestur Súrrealistaávarpsins: „Ég gæti ekki lifað ef ég hefði ekki lesið þessa bók“. Nú er
ávarp Bretons nokkuð hart undir tönn og það þarf trúgjarnari mann en mig til að taka söguna
alvarlega og gera því skóna að Steinn hafi lært af riti Bretons að yrkja Tímann og vatnið. Enda
er f lokkurinn ekki súrrealismi heldur skáldskapur hins sjálfumnæga ljóðs. Hitt má telja víst að
Steinn hafi aflað sér allgóðra upplýsinga um stefnuna, t.a.m. hjá sér sigldari mönnum sem hann
umgekkst í Unuhúsi en þar var mikill suðupottur hugmynda á þessum árum. Reyndar eru orð
Steins grunsamlega lík ummælum Halldórs Kiljans Laxness í bréfi til Erlendar í Unuhúsi (9.
janúar 1926): „Surrealisminn opnar nía heima […] hann hefur orðið mér ní endurfæðing, svo
að ég er alt annar maður en ég var“, sbr. Þorstein Þorsteinsson: „Mannabörn eru merkileg“,
Skírnir (haust 2011), bls. 362.
34 Sbr. það sem Matthías Johannessen hefur eftir Steini í Miðnætursamtali: „[É]g hef aldrei getað
skilið þau skáld, sem nenna að tala um sín eigin verk. Það hlýtur að vera mjög óþægilegt sálarlíf.
Skáldskapur er eða er ekki, hvað sem höfundurinn segir.“ Kvæðasafn og greinar, bls. 360.
35 „Mes vers ont le sens qu’on leur prête.“ Œuvres I, bls. 1509.
36 „Hvað táknar þá lífið …? · Á aldarafmæli Steins Steinarr“, Andvari 2008.
37 Kvæðasafn og greinar, bls. xxvii.
38 „Bréf um alþíng“, Ný félagsrit V, bls 82. (OHÍ, f lettan ‚eilífð‘.)
39 Fleiri hafa þó lýst svipaðri skoðun. Þannig vitnar Kristín Þórarinsdóttir („Og líf mitt stóð kyrrt
eins og kringlótt smámynt“, Skírnir (vor 2008), bls. 74) í séra Heimi Steinsson er hafi talið loka-
ljóðið „dýrustu trúarjátningu, sem íslenskt skáld hefur saman sett á tuttugustu öld“.
40 „l’unité d’un texte n’est pas dans son origine, mais dans sa destination“. Roland Barthes: „La
mort de l’auteur“, Le bruissement de la langue, bls. 69.
Heimildir
Abrams, M.H.: The Mirror and the Lamp · Romantic Theory and the Critical Tradition [1953],
Oxford, Oxford University Press, 1971.
Barthes, Roland: „La mort de l’auteur“, Le bruissement de la langue · Essais critiques IV, Paris,
Édition du Seuil,1984.
Benn, Gottfried: Probleme der Lyrik, Wiesbaden, Limes Verlag, 1951.
Bloom, Harold: The Western Canon · The Books and School of the Ages, New York, Riverhead
Books, 1995.
Brooks, Cleanth: „Keats’s Sylvan Historian“, The Well Wrought Urn · Studies in the Structure of
Poetry, New York & London, Harcourt Brace and Company (A Harvest Book), 1970.
Carleton, Peter: „‚Tíminn og vatnið‘ í nýju ljósi“, Tímarit Máls og menningar 2/1964.
Carroll, Lewis: Through the Looking-Glass, The Complete Illustrated Works, New York, Gramercy
Books, 1982.
Culler, Jonathan: Literary Theory · A very Short Introduction, Oxford, Oxford University Press,
2000.
Eliot, T.S.: „The Frontiers of Criticism“, On Poetry and Poets, London, Faber and Faber, 1957.
Gunnar Kristjánsson: „Hvað táknar þá lífið …? · Á aldarafmæli Steins Steinarr“, Andvari 2008.
Hannes Pétursson: Úr hugskoti · Kvæði og laust mál, Reykjavík, Iðunn, 1976.
Höllerer, Walter (Hrsg.): Theorie der modernen Lyrik · Dokumente zur Poetik I–II, neu hrsg. von
Norbert Miller und Harald Hartung, München, Carl Hanser Verlag, 2003.
Hough, Graham: An Essay on Criticism, London, Duckworth, 1973.
Ingi Bogi Bogason: „Ekki er gott að skáldin séu skyrtulaus“ [Viðtal við Kristján Albertsson], Les-
bók Morgunblaðsins 20.5.1989.
Íslenzkar gátur, skemtanir, vikivakar og þulur I, safnað hafa J. Árnason og Ó. Davíðsson, Kaup-
mannahöfn, Hið íslenzka bókmenntafélag, 1887.