Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Blaðsíða 126

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Blaðsíða 126
D ó m a r u m b æ k u r 126 TMM 2012 · 4 dagbókina sem heimild sem er laus við ástríður.4 Eins og sögumaður Jarðnæðis segir um dagbók látinnar frænku: „Engar tilfinningar nema á milli lína.“ (191) Á meðan sendibréf voru iðulega einlæg og gátu verið full af ástríðum snerust dagbækur ekki um tilfinningar og vangaveltur um tilveruna, heldur eru menn að fylgjast með breytileika lífsins – íslenskir bændur að skrifa um veðrið, breytingar sem varða skepnur og búskaparhætti. En dagbók Oddnýjar Eirar er ekki einkamiðill af þessu tagi, enda þótt hvergi sé lesandinn ávarpaður upplifði ég Jarðnæði sem samtal við les- endur – eða jafnvel spjall. Þrátt fyrir ýmsar vangaveltur um einkalíf, sam- búðarform og tengsl við fjölskyldu og vini þá er sögumaður líka staddur á víg- velli samfélagsorðræðunnar og hugleiðir framtíð Íslands í víðu samhengi: Fólkið úr bænum lítur á landið undir bústaðnum sem lóð en ekki jörð. Heildar- sýnin á landið hefur tapast. Það þarf að endurnýja tengslin við náttúruna, tengslin við framtíðina. Í þessu framlengda milli- bilsástandi og óvissu vantar framtíðarsýn. Þá er ég að tala um Ísland sem heild. Og mig sem hluta af þeirri heild … (112) Þannig tvinnast hið persónulega og samfélagslega ítrekað saman í hugleið- ingum sögumanns og kannski er aldrei hægt að setja skörp skil þar á milli. Dag- bókin verður því einlæg en aldrei einka- mál sögumanns. Að því leyti má segja að Oddný Eir brjóti upp frásagnarhefð- ina með þessari dagbók um breytileika tilfinningalífsins og samhengi menn- ingarsögunnar. Dagbókin Jarðnæði hefst á Lúsíu- messu og hver kafli er kenndur við þann dag sem hann er skrifaður. Lesandi getur auðveldlega staðsett á almanakinu Þorláksmessu, sumarsólstöður, jafnvel kyndilmessu – en Brígídarmessa gæti verið honum framandi. Þegar líður á söguna koma í ljós vörður í hringrás árstíðanna sem eru lesandanum óskilj- anlegar; dna-dagur og sósumessa. Þrátt fyrir línulaga frásögn dagbókarformsins er með þessum ókunnuglegu merkidög- um sköpuð óvissa í huga lesandans um eðlilegt flæði tímans. Þar með hætta dagarnir að hafa almenna merkingu tengda sögu, hefðum og samfélagi, en í staðinn skapast persónulegur skilningur á þeim sem færir lesanda nær sögu- manni. Hið línulega flæði dagatalsins er tálsýn, hér fer tíminn í hring eins og hugur sögumanns (33). „Endurfædd almanök“ eru hluti af lokadraumsýn sögumanns og tímatalið er henni hugleikið. Hún veltir fyrir sér merkingu dagatalsins þar sem hver dagur heitir eitthvað: Íslenska almanakið virðist að hluta bundið fjárbúskap, þó stendur til dæmis ekki fengitími í því eða sauðburður. Svo eru nokkrir gamlir kaþólskir helgidagar og kristnir og kannski einstaka heiðin helgi sem hefur flotið með. Það hljóta að vera til lærðar greinar um tilurð allra helgidaga heimsins. Og auðvitað ætti maður að búa sér til sitt eigið almanak og hafa til hliðsjónar. Fyrsti kossinn, fyrsta ástarsorgin, fyrsta samviskubitið, fyrsta sjálfstæðisyfirlýsingin, fyrsta heila hugs- unin. Eða hvernig myndi maður byggja slíkt dagatal upp? (44) Dagatal sameinar bæði línulegt eðli tím- ans og hringrás hans. Merkidagarnir skilgreina árið en þeir koma aftur næsta ár með nýjum upplifunum, Jónsmessur áranna mynda hringrás sem endur- spegla hringrás árstíðanna, tilfinninga og nándar, umhverfis, lífs og dauða. Stundum er hringrásin í Jarðnæði auð- lesin og skýr, en einnig ósjálfráð og umlykjandi, eins og árstíðir í raunveru- leikanum, allt í einu er komið vor.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.