Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Blaðsíða 11

Í h e i m i g e t g á t u n n a r
TMM 2012 · 4 11
undir stuðningsyfirlýsingu Bjarna Randvers hafði Þuríður engin gögn undir
höndum og því takmarkaðar forsendur til þess að tjá sig um málið.
Fæstum þeim sem veittust opinberlega að Bjarna Randveri virtist koma
til hugar að glærur námskeiðsins snúist ekki aðeins um að rekja staðreyndir,
heldur fjalli þær einnig um átakaþætti, hugmyndir og sjónarmið þeirra ýmsu
aðila sem viðfangsefnið varða. Glæra 33 er einfaldlega samantekt á algengum
skoðunum um harðlínutrúleysi sem eðlilegt er að ræða í námskeiði sem
snýst um nýtrúarhreyfingar.24
Námskeið í trúarlífsfélagsfræði eru eðli málsins samkvæmt átakamiðuð og
glærunum er ætlað að draga fram atriði sem tengjast þeim skilgreiningum
og flokkunarkerfum sem liggja til grundvallar í kennslunni. Í hæfnivið-
miðum námskeiðsins kemur fram að nemendur eigi að sýna ólíkum trúar-
skoðunum umburðarlyndi og skilning, en þó ekki á kostnað gagnrýni, og
að nemendur eigi að þekkja og skilja „helstu ágreiningsefni í tengslum við
nýtrúarhreyfingar jafnt erlendis sem á Íslandi, einkum á opinberum vett-
vangi í gegnum fjölmiðla“.25 Í slíku námskeiði hlýtur þekkingin öðrum
þræði að liggja í því að geta rætt sannleiksgildi ákveðinna ágreiningsefna
eins og þau birtast í fjölmiðlum, og ekki síður að „geta vegið og metið hvort
það geti stafað hætta af einstökum umdeildum nýtrúarhreyfingum“ eins og
það er orðað í hæfniviðmiðunum.
Allar þær fullyrðingar sem Bjarni birtir á glærunni alræmdu eru vel
þekktar í trúarumræðunni og margar umdeildar. Stundum er reynt að færa
fyrir þeim málefnaleg rök, stundum eru á ferðinni órökstuddar ásakanir
sem einungis er ætlað að særa og þagga niður í andstæðingnum. Nem-
endur áttu að taka fullyrðingarnar til greiningar, en Bjarni Randver lýsir
sjálfur fræðilegu samhengi glærunnar sem svo á spjallþræðinum aftan við
athugasemd Egils Helgasonar að þar séu:
dregin fram meginatriði í gagnrýni hörðustu andstæðinga svonefnds herskás guð-
leysis, gagnrýni þeirra á þær vantrúarhreyfingar sem vilja sníða trú, trúarstofnunum
og trúarbrögðum sem þrengstan stakk á opinberum vettvangi og jafnvel ganga milli
bols og höfuðs á öllu slíku. Hörðustu gagnrýnendur róttækra guðleysishreyfinga
koma úr ýmsum áttum. […] Þeir geta verið fundamentalistar úr hvaða trúar-
brögðum sem er eða frjálslyndir einstaklingar sem óháð trúarafstöðu vilja stuðla
að samræðu milli ólíkra trúarbragða og lífsviðhorfa. Þau sögulegu dæmi úr ýmsum
áttum, sem tilgreind eru með punktunum, eru sett fram til að vekja nemendur til
umhugsunar og fá þá til að bregðast við með gagnrýnum hætti. Af orðum þínum,
Egill, og ýmissa annarra má ætla að ég megi ekki í kennslu minni draga fram gagn-
rýni einstaklinga og hópa á róttækar guðleysishreyfingar í háskólakennslu og að
sama skapi virðist þið ætla að gagnrýnin birti persónulega afstöðu mína til guðleysis
sem ég haldi fram í kennslustund. Hvergi hefur komið fram að nemendur mínir hafi
skilið umrædda glæru sem einhverja boðun af minni hálfu þegar ég tók þetta fyrir
heldur þvert á móti. Þeir áttu að gagnrýna þessi atriði. Þess má auk þess geta að þetta
var ekki eina dæmið um umfjöllun um ákveðna hreyfingu þar sem ég dró saman
helstu sjónarmið gagnrýnenda.26