Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Blaðsíða 14

G u ð n i E l í s s o n
14 TMM 2012 · 4
þessara hópa en nokkur ástæða var til. Fyrir þessu færði hann rök.“32 Annar
nemandi Bjarna, trúleysinginn Jakob Ævarsson, lýsir uppbyggingu nám-
skeiðsins svo:
Mín reynsla af þessum áfanga (eins og mörgum öðrum sem ég hef tekið hjá Bjarna
Randveri) er sú að hvað sem hann er að kenna þá dregur hann fram mestu ádeiluat-
riði efnisins samhliða almennri fræðslu. Sbr. ef við lærum um Votta Jehóva, þá er
ýtarleg almenn fræðsla um samtökin fyrst og svo eru mestu ádeiluefnin, eins og
þekkt gagnrýni eða umdeildar kenningar settar fram og kynntar eins og heimsenda-
spá þeirra fyrir árið 1975.33
Glærur Bjarna gefa sterklega til kynna að lýsingar Jakobs og Davíðs Þórs séu
réttar.
Ef Matthías hefði t.d. undir höndum glærur Bjarna Randvers úr nám-
skeiðinu Kirkjudeildarfræði sæi hann að í glærupakkanum „Lútherskir“
(sem lagður var fram í námskeiðinu) snúast glærur 14 til 21 um tengsl
lúthersku kirkjunnar við Þýskaland nasismans og ábyrgð hennar á vexti og
uppgangi hans, þótt vissulega bendi Bjarni einnig á fulltrúa innan kirkjunnar
sem tóku virkan þátt í andstöðunni gegn þessari öfgahreyfingu (glærur 19
og 20). Önnur glæra úr glærusettinu „Rómversk-kaþólska kirkjan“ gengur
jafnvel lengra í ,andúð‘ sinni á kristnum kirkjudeildum – sé tekið mið af les-
hætti vantrúarfélaga – en þar birtir Bjarni Randver frétt úr Morgunblaðinu
þar sem ræða Benedikts XVI. páfa við Regensburg-háskóla í Þýskalandi í
september 2006 er gerð að umfjöllunarefni. Páfi tengdi saman íslamstrú og
ofbeldi, en ræða hans var fordæmd af ýmsum talsmönnum múslima og haft
eftir Magnúsi Þorkeli Bernharðssyni, sérfræðingi í málefnum Mið-Austur-
landa, að hún: „Gæti orðið vatn á myllu öfgamanna“ (glæra 81).34
Þótt kenning Matthíasar um ,jákvæðar‘ og ,neikvæðar‘ glærur sé sett fram
sem staðreynd mætti færa fyrir því rök að nærtækara væri að skilgreina
hugmyndir hans um Bjarna Randver á forsendum trúvarnar og vegna þess
að hugmyndir hans eru nánast af trúarlegum toga er útilokað að fá hann
og aðra sem hafa sig í frammi í þessu máli til að breyta afstöðu sinni í ljósi
fyrirliggjandi gagna.
Gagnrýni Bjarna Randvers er því á engan hátt bundin við trúleysis-
hreyfingar. Hann leggur mikið upp úr umburðarlyndi og skilningi,35 en þó
ekki á kostnað þess að draga fram ýmislegt ámælisvert og annað sem kallar
á skýringar og frekari greiningu. Nemendur verða samkvæmt hæfnismatinu
að „geta lagt gagnrýnið fræðilegt mat á félagslega og menningarlega stöðu
nýtrúarhreyfinga á Íslandi“ og „geta vegið og metið hvort“ hætta stafi „af
einstökum umdeildum nýtrúarhreyfingum“. Sú gagnrýna nálgun sem van-
trúarfélagar kvarta mest undan er þannig liður í fræðilegum forsendum
námskeiðsins og almennum viðmiðum fræðigreinarinnar.
Að sama skapi skiptir umburðarlyndi og skilningur máli í allri greiningu.
Glæra 22 í 4. hluta „Frjálslyndu fjölskyldunnar“ snýr einmitt að særandi