Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Qupperneq 84

Á s t r á ð u r E y s t e i n s s o n
84 TMM 2012 · 4
Hér má enn sjá hve haganlega Þorsteinn frá Hamri nýtir sér og endurnýjar
af listfengi hefðbundið ljóðmál. Og eins og víðar í ljóðum hans, fyrr og síðar,
er hér keimur af þjóðsögum og forneskju.
Í tregaljóðum Matthíasar er lýst ferð um jörð þar sem „gjóskan“ hefur
„gengið yfir / og gamlar slóðir hraun og mosgrá aska“ (71). En hann man
líka: „Við vorum eldar“ (60) og það sprettur gróður af öskunni, „minning
sem er mosató við hraun / og mildar þessa svaðilför í raun“ (71).
„Manneskjan er ferðalag / og ferðalag er manneskja: / áfangar ýmsir / í
sálinni líkt og í löndum.“ Svo segir í ljóðinu „Áfangar“ eftir Þorstein (45). Í
minnisferðum skáldanna í bókunum tveimur er gætt að sárum sem tíminn
hefur skilið eftir en jafnframt hugað að raunverulegum verðmætum. Það
getur verið „fjársjóður“ sem börnum er „í brjóst lagður“, eða neisti „úr
nálægum huga“, eða minning þess „að vorið hafi sprungið út / gegnum
síma …“, svo gripið sé á þrem stöðum niður í bók Þorsteins (22, 28, 34). Jónas
Hallgrímsson er Matthíasi mikilvægur ekki síður en Þorsteini, og Matthías
vísar í bók sinni bæði beint og óbeint í orð Jónasar úr „Ferðalokum“ um að
brjóta hugarhlekki. Slíkum mætti býr minnið yfir, eins og sjá má í þessum
línum Matthíasar (37):
Hvort man ég ekki
þegar tunglið kom fljúgandi
á móti okkur
settist á vatnkalda
götuna
eins og fugl á hvítan
spegil, settist
á augu þín
eins og fugl.
Þótt skáldið viti að hjartað sé „sprengja“, þá „er ég ekki / hryðjuverkamaður
// ég er ástfanginn af lífinu“ (81) og þótt kvíðinn sé á sínum stað í bókarlok,
þegar „sól hnígur / til vesturs,“ þá vinnur myndin í lokaorðunum með
töfrum sínum gegn þeirri hreyfingu sem hún birtir: „þessi drúpandi /
jöklasóley“ (83). Þetta er kvöldsýn yfir Faxaflóann en hið þrísamsetta orð
nær þó jafnframt um landið allt sem og hana sem ort er til í söknuði. Og
þyki einhverjum sem ég hafi knúið þessi tvö skáld til samræðu umfram
það sem efni standa til, þá bæti ég um betur með því að segja að þessi mynd
Matthíasar, þar sem sólinni blæðir við jökul, sé ekki ýkja langt frá lokaorð-
unum í bók Þorsteins, um rekísinn sem „nemur í hjartanu stað.“
Tilvísanir
1 Þorsteinn frá Hamri: Allt kom það nær, Reykjavík: Mál og menning 2011 (tilvitnuð orð eru í
ljóðinu „Í árdaga“, bls. 10). Matthías Johannessen: Söknuður, Reykjavík: Veröld 2011 (tilvitnuð