Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Page 134

D ó m a r u m b æ k u r
134 TMM 2012 · 4
Kristján Þórður Hrafnsson
Uppreisn gegn
afhelgunar-
skyldunni
Sigurður Pálsson: Ljóðorkusvið, JPV
útgáfa, 2006, Ljóðorkuþörf, JPV útgáfa,
2009, Ljóðorkulind, JPV útgáfa, 2012.
Hin dulda merking
Í heimi þar sem fólk er stöðugt að leita
að hughreystingu, vill efla sig og styrkja,
til dæmis með hjálp fæðubótarefna,
rétts mataræðis, jóga, líkamsræktar og
lífsspekirita ýmiskonar, er ekki ólíklegt
að sú spurning geti vakið forvitni hvað
hún eiginlega sé þessi ljóðorka sem
skáldið Sigurður Pálsson heldur fram að
manneskjan eigi völ á – og hafi jafnvel
beinlínis þörf fyrir.
Í titlum þriggja síðustu ljóðabóka Sig-
urðar er vísað til þessa dularfulla krafts,
en þær heita Ljóðorkusvið, Ljóðorkuþörf
og Ljóðorkulind. Saman mynda þessar
bækur eina heild, þriggja bóka ljóða-
flokk, þann fimmta af því tagi sem
skáldið hefur sent frá sér á ferlinum.
Kannski er ekki hægt að segja að Sig-
urður skilgreini neins staðar í þessum
bókum ljóðorkuna með beinum hætti,
enda vafamál hvort slíkar skilgreiningar
ættu heima í ljóðlist. Aftur á móti lýsir
hann virkni hennar og áhrifum og við
lestur ljóðanna opinberast lesandanum
smám saman hvers konar töframátt
skáldið er að tala um. Ljóðorkan er –
eftir því sem sá sem hér ritar fær best
skilið – kraftur sem fyllir huga okkar
þegar við skynjum frammi fyrir lífinu
sjálfu, líkt og við værum niðursokkin í
lestur góðs skáldskapar, hina dýpri
merkingu hlutanna, ekki bara það sem
blasir við á yfirborðinu heldur það sem
leynist undir niðri. Þegar við lítum hið
kunnuglega í framandi ljósi, sjáum nýjar
hliðar, stærra samhengi, óvæntar teng-
ingar, áður óþekkta möguleika. Þegar
næmi okkar skyndilega eykst, doði van-
ans víkur og við skynjum á ferskan hátt
fegurðina í lífinu og gleðina en líka treg-
ann, harminn og hverfulleikann. Ljóð-
orkan streymir til okkar þegar við
munum eftir því að svo margt í lífinu
hefur ekki fyrirfram ákvarðað og
óbreytanlegt gildi eða vægi heldur er á
vissan hátt, líkt og í ljóði, hálfkláruð
mynd, hálfsögð saga, margrætt tákn,
eitthvað sem við sjálf, út frá okkar eigin
reynslu, með skynjun okkar og túlkun
gæðum merkingu.
Glíma mannshugans við að finna
merkingu í tilverunni er í raun höfuð-
yrkisefni Ljóðorkubókanna þriggja. Að
baki býr sú trú skáldsins að slík leit geti
skilað árangri. Hvort sem Sigurður yrkir
um tré og skóg, síðasta vetur sinn í
menntaskóla sem var mikilvægur mót-
unartími fyrir leitandi og skrifandi ung-
menni, lífsfögnuðinn eða svonefnda
útrás viðskiptalífsins og áföllin í efna-
hagslífi þjóðarinnar á síðustu árum fela
ljóð hans í sér hugleiðingar um merk-
ingu.
Baráttan stendur um
hvert orð
Ofurlítið dæmi:
Hægt er að kalla
lánadrifna þenslu
góðæri
Já
baráttan stendur um
hvert orð
(Ljóðorkuþörf, bls. 88).