Hugur - 01.01.2015, Side 39

Hugtökin búa í hjarta okkar 39
þegar það hefur gert eitthvað virkilega gott og hefur fengið viðurkenningar. En ég
held að það sé eitthvað ennþá mikilvægara í lífi okkar flestra en bara þessi ánægja
sem við viljum öll njóta. Það er þessi lífsgleði sem maður finnur hjá mörgum sem
eru skapandi. Þessi lífsgleði er líka oft mjög erfið, það er að segja að líf margra
sem eru skapandi er enginn dans á rósum. Síðan er það viðhorf sem ég myndi
enda á og tel að sé langfarsælast fyrir okkur að tileinka okkur, en það er að líta á
hamingjuna sem farsæld og líta svo á að það sé það sem við eigum að vinna að
fyrir sjálf okkur og stuðla að hjá öðrum.
Að hamingjan sé þá það að rækja vel hlutverk sitt í lífinu og gera skyldu sína o.s.frv.?
Já, í megindráttum er það það. Hins getur maður líka mætavel skilið, eða ég skil
það vel, að það er til fólk sem vill ekkert verða hamingjusamt í þessum skilningi.
Aristóteles hélt að allir vildu verða hamingjusamir og hamingjan væri það sem
allir þráðu sem allra mest. Það er eiginlega innbyggt í siðfræði Aristótelesar að
allir stefni að hamingjunni. Þarna held ég því miður að honum skjátlist og að
mjög margir hafi ekki áhuga á hamingju, það sé ekki hamingjan sem gefi lífi
þeirra gildi. Hvað segir þú um þetta, Jón?
Hverju í ósköpunum hafa þeir þá áhuga á? Að hverju stefna þeir?
Það er að skapa eitthvað nýtt, gera eitthvað sem aldrei hefur verið gert áður, það er
að vekja athygli heimsins fyrir eitthvað. Sumir þrá alltaf og eru haldnir óstöðvandi
löngun í að freista gæfunnar, svo við tökum spilafíkn sem dæmi, sem er afskaplega
heimskulegt athæfi. Það merkilega er að fólk veit það, en hagar sér óskynsamlega.
Þarna komum við aftur að skynseminni og tengslum hennar við hamingjuna.
Þannig að þú mundir þá hafna því að þetta fólk sem þú nefnir, það væri að gera það
sem það gerir af því það telur að það verði hamingjusamt út af því, misskilur það
hamingjuna?
Það er hugsanlegt að það misskilji hamingjuna, að það geri sér ranghugmyndir
um hana, ég held að það sé langalgengast. Það eru endalausar sjálfsblekkingar
varðandi ánægjuna, hvað það er sem gerir okkur ánægð eða veitir okkur vellíðan,
alls konar tegundir af vellíðan sem fólk getur sóst eftir sem getur verið skaðleg.
Ég held að þetta sé mjög algengt. Svo held ég líka að það sé til fólk sem blæs á
hamingjuna, sem skilur um hvað málið snýst, sem segir að það sé enginn loka-
tilgangur í lífinu sem við eigum að stefna að. Það hafnar þessum lokatilgangi, og
segir að það sé ákvörðun hvers og eins hvernig hann vill lifa sínu lífi og hamingjan
sé ekki eitt af því sem það sé að sækjast eftir. Það vill lifa spennandi, áhættusömu
lífi, ekki endilega lífi sem gefur því hamingju. En það gefur því eitthvað sem því
finnst máli skipta.
Þannig að það er greinarmunur á að leita hamingju og að leita tilgangs í lífinu?
Þú hefur lagt fyrir mig of erfiða spurningu núna því að tilgangur lífsins sam-
kvæmt Aristótelesi er farsældin, eða hann gengur að því vísu. En eins og ég skil
orðið tilgangur eða nota það, þá sérstaklega í nýju bókinni, Merking og tilgangur,
Hugur 2015-5.indd 39 5/10/2016 6:45:04 AM