Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1920, Page 10

2
úr, og sjest það best af þvi, hve feiknamikilli elju og ástund-
un fjöldi manna á ýmsum tímum hafa varið til þess að afla
sjer þekkingar á þessum efnum. Hafa menn leitað þeirrar
þekkingar hæði í biblíunni sjálfri og einnig utan hennar, í
öllum þeim ritum, sem náðst hefir í frá þessu tímabili, og
sem nokkur von var um, að einhverju Ijósi gætu varpað á
ástandið, sem þá ríkti. Vildi svo heppilega til, að talsvert
var til af ritum frá þessu tímabili, sem lengi hafa verið
kunn. En jafnframt hafa smámsaman, og það fram að sið-
ustu árum, verið að finnast rit, sem áður voru lítt þekt eða
óþekt, og ný og betri handrit af ritum þeim, er mönnum
þcgar áður var kunnugt um. Hafa þau, ásamt hetri skilningi
á áður þektum ritum frá þessu tímabili, gert sitt til að hrúa
bilið milli gamla og nýja testamentisins, sem menn eitt sinn
hjeldu að væri tímabil þagnarinnar, sem litla eða enga
vitneskju væri unt að fá um.
2. Rit síðgijðiixgdómslínmbilsins.
Þau eru mörg alls ritin, sem fræða oss um þetta tímabil
i sögu Gyðingaþjóðarinnar. Til þeirra teljast xxapokrgjua
bœkur gamla testamentisins. Eru sumar þeirra sögurit i eig-
inlegri merkingu, en aðrar skáldrit í söguhúningi. Áhyggi-
legust er 1. Makkaheahók sem sögurit. Er hún aðalheimildin
fyrir sögu Gyðinga, haráttu þeirra fyrir trú sinni og sjálf-
stæði, um 40 ára skeið, frá 175 f. Kr., er Anlíokkus Epí-
fanes settist að völdum, til dauða Símonar æðsta prests árið
135 f. Iír. — Aðrar af »apokryfu« bókunum eru trúhvatn-
ingar- og spekirit. Hvelja þau til trúar og siðgæðis, ýmist
með spakmælum og heilræðum, trúarheimspekilegum kenn-
ingum, eða með því að segja frá sögulegum eða þjóðsögu-
kcndum viðhurðum. Til þeirra teljast Jesú Síraksbók, 2. og
3. Makkabeabók og Speki Salómós eða Spekinnarbók.
l5á eru og rit Jósefusar sagnaritarans og rit trúarheimspek-
ingsins Fílós mikilsverð fyrir þá, er fræðast vilja um sögu
og hugsunarhátt Gyðinga á þessu timabili.
En að mörgu leyti merkilegust fyrir þá, er leitast við að
skilja þetta tímabil og andastefnur þær, er þá rjeðu, er þó
sá bálkur rita, sem einu nafni er nefndur »pseudepigraf<.<. rit
gamla testamentisins. »Pseudepigrapha« eru, eins og nafnið
her með sjer, rangfeðruð rit, eignuð öðrum en í raun og
veru voru höfundarnir. Pekkja menn nú alls 17 hækur,
stærri og smærri, sem heima eiga í þessum hálki rita. Má