Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1920, Síða 91

83
hrepti endurgjald breytni sinnar, jafnt hver einstakur Gyð-
‘ ingur sem aðrir, leiddi eðlilega til þess, að hætt var á sama
hált og áður að miða alt við þjóðarheildina. Þrátt fj'rir ein-
staka raddir, sem fóru í aðra átt, hafði áður verið alment
að skoða þjóðina sem einn söfnuð, er fylgdist að í blíðu og
stríðu og átti sameiginlegar framtíðarvonir um sigur og
hamingju þjóðinni til handa og dóm yfir óvinum þjóðar-
innar. Trúin var einnig þjóðarmálefni og einstaklingurinn
naut þeirra og annara gæða sem limur heildarinnar. Að vísu
helst þessi skoðun enn við á siðgyðingdómstímabilinu og
mörgum hefir eflaust hætt við að varpa ábyrgðinni frá sjer
i þeirri sannfæringu, að þeir ættu Abraham að föður og
væru þvi vissir um að fá hlutdeild i fyrirheitum hans.1) En
meira fer þó að bera á einstaklingsstefnunni en áður var.
Mörgum fer á þessu timabili að skiljast, að hver einstak-
lingur beri ábyrgð á sjálfum sjer og gerðum sínum og að
ekki sje nóg að vera fæddur Gyðingur, ef hegðunin sje á
annan veg en af Gyðingi sje krafist.
Víða og á ýmsan hátt birtist í opinberunarritunum með-
vitundin um gildi og ábyrgð einstaklingsins. En eigi að
* benda á sjerstök ummæli, mun naumast unt að taka nokkur,
er betur beri vott um hinn nýja skilning á þessu, en orðin
átakanlegu í 4. Esrabók 7. kap.:
»7’' 102 Og jeg svaraði og sagði: Ef jeg hefi fundið náð fyrir
augum þínum, þá sýn mjer, þjóni þínum, einnig þetta:
hvort hinir rjettlátu gela tekið málstað óguðlegra á degi
dómsins eða beðið þeim líknar hjá hinum hæsta, 103 feður
sonum, synir foreldrum, bræður bræðrum, skyldmenni frænd-
um sinum, vinir ástvinum sínum. 104 Og hann svaraði mjer
og sagði: Þar seni þú hefir fundið náð fyrir augum mín-
um, þá vil jeg sýna þjer líka þetta. Dagur dómsins sker úr
og sýnir öllum innsigli sannleikans. A sama hátt og faðir
getur nú ekki sent son sinn, nje sonur föður, nje húsbóndi
þræl, nje vinur ástvin sinn, til þess i sinn stað að vera
veikur, eða sofa eða eta, eða vera læknaður, 105 svo mun og
á þeim degi enginn biðja fyrir öðrum, og enginn mun leggja
bjrrði á annan. Þvi að þá mun hver og einn sjálfur bera
rjettlæti sitt eða ranglæti. 106 Og jeg svaraði og sagði: Hvernig
k stendur þá á þvi, að vjer linnum að Abraham bað fyrir
Sódómumönnum og Móse fyrir feðrum vorum, sem syndg-
1) Sbr. Matt. 3, 9. o. v.