Hugur - 01.01.1988, Side 33

ATLI HARÐARSON
VERUFRÆÐI
I
Verufræði (ontología) er sú grein frumspekinnar sem fjallar
um hvers konar hlutir eru til og reynir að komast að fyrirfram
(a priori) samiindum um tilvist hluta.1 Ein þeirra spuminga
sem verufræðingar hafa reynt að svara er þessi:
Er til eitthvað fleira en einstakir hlutir (particularia)?
Flestir þeirra hafa svarað þessari spumingu játandi og haldið
því fram að auk einstaklinga séu til fjölstæður (universalia)
eins og til dæmis eiginleikar.
önnur spuming sem verufræðingar hafa glímt við hljóðar
svo:
Er til eitthvað fieira en tímanlegir hlutir?
Þessari spumingu hafa flestir þeirra einnig svarað játandi og
haldið því fram að auk tímanlegra hluta þá séu til eilífir hlutir á
borð við tölur, yrðingar og eiginleika.
Með þennan tvenns konar greinarmun að vopni getum við
skipt öllu því sem er í fjóra flokka.
1 Orðið „ontologia" hefur verið notað síðan á 17. öld yfir þá undirgrein
frumspekinnar sem fjallar um tilvist. Aðrar undirgreinar hennar væm
þá t.d. heimspekileg sálarfræði, heimsfræði (cosmologia) og náttúruleg
guðfræði. En líkt og heimspekingar hafa á þeim nær 350 árum sem
liðin eru síðan þetta orð komst í notkun haft næsta ólíkar hugmyndir
hvað frumspeki sé og hvert hlutverk hún hafi, þá hafa þeir og haft
ólíkar hugmyndir um viðfangsefni ontologiunnar eða verufræðinnar.
Nú á síðustu tímum hafa einkum tveir heimspekingar verið frægir fyrir
skrif um verufræði. Þeir em Bandaríkjamaðurinn Willard von Orman
Quine og Þjóðveijinn Martin Heidegger. Hér verður nokkurt mið tekið
af umfjöllun Quines og nokkurra amerískra heimspekinga sem eru
undir áhrifum frá honum. Aftur á móti verður ekki tekið neitt tillit til
þess sem Heidegger og fylgismenn hans hafa lagt til málanna.