Hugur - 01.01.1988, Page 127

HUGUR
ATLI HARÐARSON
Humes „ ...um að ekki sé hægt að draga ályktanir um gildi út frá því sem
er.“ (5 V, 62) Ekkert sýnist því til fyrirstöðu að halda skilsmun Humes á
því sem er og því sem ætti að vera þótt við könnumst við að mörg gildi
hafa ekki minni hlutlægni til að bera en staðreyndir (sbr. hið alkunna dæmi
Þorsteins Gylfasonar af áburðardreifingu á Bergþórshvoli).1
Að lokum má ætla að aðdáendur Poppers reki upp stór augu þegar þeir
lesa að samkvæmt kenningu hans sé öll þekking byggð á sandi (RÞ, 73).
Kaflinn um Popper endurspeglar raunar verstu lýtin á aðferð höfundar:
sagt er í belg og biðu frá hugmyndum heimspekingsins án þess að brjóta
lykilhugtök hans til mergjar.
Málfará bókunum er ekki gróskumikið en víðast skammlaust. Þó má
sjá algenga hortitti eins og að sjónarmið „leggi áherzlu á“ (RÞ, 18); og
kotungsorðamegurð finnst mér einkenna þessa setningu í RA: „setning er
orðaröð sem hefur heiti fyrir argúment aðalfunktorsins." (49) Prentvillur
eru margar en ekki til verulegs baga nema í RÞ, bls 9. þar sem marg-
földunarmerki hefur fallið niður á tveim stöðum og brenglar merkinguna.
Eins og berlega hefur komið fram tel ég að ýmsu sé áfátt um efni og
form í þessum fjórum ritum Arnórs Hannibalssonar. Þar getur varla verið
öðru um að kenna en að hann hafi ekki lagt nægilega alúð við gerð þeirra.
Árni Pálsson segir í frægum dómi um Einar Benediktsson að hann yrki
best þegar hann undrist mest en miklu miður þegar hann þykist sjá ráðning
gátunnar. Þessum ummælum má, að breyttu breytanda, snúa upp á Amór.
I greinum hans (m.a. Mbl. 1985-'86) og erindum kemur í ljós að hann er
glöggdæminn gagnrýnandi. Af ýmsum sólarmerkjum má ráða að hann
njóti sín best í því neistaflugi sem skapast þegar öndverðum hugmynda-
kerfum lýstur saman. Hann er þannig fremur maður hugleiftra en hót-
fyndni. Því er honum ef til vill vorkunn þótt hann flumbri af inngangs-
ritum eins og þessum með sem minnstum andlegum tilkostnaði: sói ekki
kröftunum „á smáu tökin“. En fyrir vikið þá skortir þau þá fræðilegu
gleði, þann skýrleik og þá hjálpfýsi í framsetningu sem er aðal góðra
byijendabóka í heimspeki.
Kristján Krístjánsson
PÁLL SKÚLASON
PÆLINGAR
Ergo s.f.,Reykjavík 1987
Nafni minn Páll Skúlason er hugmyndaríkur og lærður og þegar honum
tekst best til, er hann líka skýr og skiljanlegur. Páll kann þá list, að skrifa
um heimspekileg efni á vönduðu íslensku máli. Bók hans Pælingar skiptist
í fjóra hluta: fyrsti hlutinn er um heimspekilega hugsun, annar um vísindi
1 Þorsteinn Gylfason: „Valdsorðaskak“ (fjölrit), Reykjavík 1982, bls. 24
125