Morgunn - 01.06.1931, Page 36

30
MORGIJNN
fyrirbrigðin hafi fyrst og fremst aðra undirstöðu en
efnið, efnishyggjumann, er álíka nákvæmlega frá skýrt,
eins og ef sagt væri, að Island væri í Indlandshafinu.
En annars er hér ekki tækifæri til þess að athuga
það neitt verulega, sem höf. segir um jafnaðarstefnu
og efnishyggju. Sumt er þar skynsamlegt, en sumt ekki.
En maður hlýtur að hlaupa fram hjá því til þess að láta
í ljós undrun sína yfir því, sem sagt er um trúarbrögð.
Meðal annars er komist svo að orði um þau:
„Trúarbrögðin eru ekkert annað en fastmótað,
ákveðið kenningarkerfi og helgisiðir, sem ganga kyn-
slóð fram af kynslóð sem óskeikul og færandi að hönd-
um hið eina nauðsynlega. Trúarbrögðin heimta hlýðni
og skilyrðislausa undirgefni við utanaðkomandi drott-
invald. . . . Þau eru fjandsamleg öllum heilabrotum og
sjálfstæðri hugsun. . . . Þau gefa lausn á vandamálum
lífsins í eitt skifti fyrir öll, svo aldrei framar þarf að
brjóta heilann um þau, og allar nýjar hugmyndir og
nýjar uppgötvanir skoða þau sem fjandskap við sig-
Nýir menningarstraumar hafa aldrei gengið yfir með
hjálp trúarbragða, heldur þrátt fyrir mótspyrnu þeirra.
Því að insta eðli trúarbragða er meðvitundin um það, að
búa yfir öllum þeim sannindum, sem mönnunum er leyfi-
legt að þekkja, og vera óskeikul í hvívetna".
Eg ber svo mikla virðingu fyrir sr. Gunnari, að
mér þykir fyrir því að þurfa að komast svo að orði, að
þetta sé marklítið hjal. En eg kemst ekki hjá því. Trú-
arbrögðin eru ávextir af tilraunum mannanna við að
gjöra sér grein fyrir tilverunni og stöðu sjálfra þeirra í
henni. Og eins og er um allar mannlegar niðurstöður,
þá hafa þær tilhneigingu til þess að renna í fastan fai'-
veg, eða steinrenna, ef menn vilja heldur þá líkingu.
En fyrir þá sök eru trúarbrögðin svo margvísleg, sem
raun ber vitni, og fyrir þá sök eru þau að breytast ára-
tug frá áratug, svo að segja, að þau eru eitthvað meira
en „fastmótað, ákveðið kenningakerfi og helgisiðir".