Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1941, Blaðsíða 76

52
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
landi bjuggu, og börn þeirra, þótí-
þar séu fædd, ætíð í hópi danskra
anda, en forðast þá íslensku, enda
eiga þeir sumir þar engum vinum
að mæta, því fyrirlitningin gleym-
ist seint.
En þá sögu er að segja frá þeim
löndum, sem “tugðu upp á dönsku”
eins og Jónas komst að orði, að þá
langar suma til að búa með Dön-
um. Má þar sem dæmi nefna
margan kaupmanninn, sem verslaði
í seinni tíð á íslandi fyrir danska og
skreið fyrir þeim en skammaði þjóð
sína með miklu yfirlæti blóðugum
skömmunum fyrir amlóðahátt, sóða-
skap og leti, en arðrændi almúgann
og batt skuldaklafanum svo fast
að hálsi bændanna, að við heng-
ingu lá. Þessir menn sig'ldu oft til
kóngsins Kaupinhafnar og var þar
tekið vel. En eftir dauðann lítur
enginn Dani við þeim fremur en
þeir væru skuggi af skorkvikindi.
Nú verða þeir að gera sér það að
góðu, að eiga andlegt mötuneyti
með þeim bræðrum sínum, sem
þeir forsmáðu og féflettu. En eng-
inn þekkir íslendinga rétt, sem
heldur að þeir tapi minninu við
umskiftin. Og svo standa þessir
menn gagnvart eilífðinni eins og
hálfir danskir dárar og hálfir ís-
lenskir glópaldar, þar til þeir læra
að þekkja þjóðeðli sitt á sannan
hátt.
Ekki eiga þær heldur sjö dagana
sæla allar íslensku konurnar, sem
giftust dönsku kaupmönnunum á
Islandi, þó að margar þeirra væru
góðir íslendingar inst í sál sinni.
Danir vilja hvorki heyra þær né
sjá, svo íslendingar verða að sitja
með þær, en þeim finst sér alstaðar
ofaukið eins og gengur þegar karl-
arnir þeirra eru annarsstaðar. . . .
En eru þetta órjúfandi lög, sem
gilda eins fyrir Vesturheim og
Evrópu? greip nú Magnús fram í,
móti allri góðri siðvenju, eins og
þetta snerti hjarta hans, og honum
hefði alt í einu dottið í hug Jó-
hanna sín og kaupmannssonurinn.
Miðillinn svaraði samstundis fyrir
munn andans, sem hélt áfram ræðu
sinni:
Þetta er eðlislögmál, sem alstað-
ar ríkir í þeim andans heimi, sem
eg þekki.
Fyrir handan eru menn ekki kall-
aðir Vesturheimsmenn, þó að þeir
hafi búið í löndum vesturálfunnar.
Skotar, Englar, Velsbúar og írar,
sem vestur fluttu, skifta ekki um
þjóðarnafn sitt fyrir handan, hvort
sem þeir hafa gert það í Ameríku
eða ekki. Sama er að segja um
allar aðrar þjóðir og þjóðarbrotin
þar — eins lengi og þjóðarsál þeirra
er vakandi. Og þó að hún sofni
hjá sumum smáþjóðunum, eða sé
öllu heldur stungið svefnþorn af
stærri þjóðunum, sem hafa reynt og
reyna enn, að bræða alla upp og
endursteypa þá í sínum mótum, sem
þeir kalla svo, en sem eru samsett
úr ótal hlutum, sem fengnir eru
sitt úr hverri áttinni, — þá nær su
tilraun þeirra ekki lengra en a
grafarbakkann. Handan við dauð-
ann, er ekki einungis þessum upP'
steyptu sálum neitað um vistarveru
með þeim, sem steyptu þær, og
skipað í sinn upprunalega flokk,
þar sem þær voru, og eins og þ®1
voru eða áttu að vera, áður en þær
umsteyptust, heldur sæta steypa^'
arnir sömu forlögum, því þjóðarsál
er ekki mynduð á nokkrum manns-
öldrum.