Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Blaðsíða 86
BENEDIKT HJARTARSON
í smiðju Henri Lefebvre og ung-
verska marxistans Georgs Lukács38
og lögðu áherslu á að nauðsynlegt
væri að brjóta upp ríkjandi borgar-
skipulag. I þeirra huga var stór-
borgin tákngervdngur þess „sýning-
arsamfélags“39 sem stefhdi að æ
meiri heildstæðni og einsleitni og
gerði þegnana að hlutlausum áhorf-
endum. Ennfremur litu þeir á borg-
arskipulagið sem lokahnykkinn „í
óslitinni viðleitni nútímans til að standa vörð um stéttarvaldið“ með því
að sundra verkamönnunum, „sem ffamleiðsluskilyrði borgarinnar höfðu
gert hættulega með því að hópa þeim saman“.40 Til að unnt væri að gera
þegna þjóðfélagsins að virkum þátttakendum töldu sitúasjónistar nauð-
synlegt að sundra einingu sýningarsamfélagsins með því að búa til „að-
stæður“ (ff. ,,situations“) er drægju ímynd þess í efa og afhjúpuðu þá
borgaralegu hugmyndafræði sem lægi henni að baki. Slíkar „aðstæður“
skilgreindu meðlimir hreyfingarinnar sem „andartak í lífinu, skapað á
áþreifanlegan og vísvitandi hátt með sameiginlegri skipulagningu á
heildstæðu andrúmslofd og leik með viðburði“.41 I skýrslu sem for-
sprakki hreyfingarinnar, Guy Debord, lagði ffam á stofnfundi hennar
lýsir hann þessum aðstæðum sem opnum svæðum eða „göngum“ (ff.
„lieux de passage“) sem fólk, viðburðir og hlutir streymi um.42 Aðstæð-
„ Voisin-skipulag“ Le Corbusiers frá
árinu 192).
saman við svonefnda COBRA-hreyfingu, hóp listamanna frá Danmörku, Hollandi
og Belgíu sem stofnaður hafði verið árið 1948, en helstu forsprakkar hennar voru
Asger Jorn, Christian Dotremont og Constant. Af hagkt'æmnisástæðum hefur ver-
ið kosið að fylgja hér fordæmi Simons Sadler (1998) og nota hugtakið sitúasjónismi
einnig yfir þetta fyrra tímabil hreyfingarinnar. Sjá nánar: J.-F. Martos (1995) og P.
Wollen (1993) bls. 120-157.
38 Það voru fyrst og ffemst fyrri skrif Lukács sem sitúasjónistar byggðu á, einkum og
sér í lagi Saga ogstéttarvitund frá árinu 1923. Sjá: G. Lukács (1968).
39 Sjá nánar samnefnt rit Guy Debord (1992), þar sem hann gerir ítarlega grein fyrir
gagnrýni hreyfingarinnar á „sýningarsamfélagið“.
40 GrDebord (1992) bls. 166.
41 Höfundur ókunnur. „Définitions“. Intemationale situationniste (1997) bls. 13.
42 G. Debord. „Rapport sur la construction des simations et sur les conditions de
l’organisation et de l’action de la tendance situationniste internationale”.
Intemationale situationniste (1997) bls. 689-701, hér bls. 699.
84