Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Blaðsíða 158

GILLES DELEUZE
í ritgerðinni sem hér birtist spinnur Deleuze við nokkur kunnugleg
stef úr fyrri verkum. Vísunin í Europa 51 kallast til dæmis á \’ið greiningu
hans í Cinéma II, og aðgreining hans á ögun og stýringu er rædd nánar í
riti hans Foucault. Hér vil ég þó staldra við eina vísun, í verk Williams
Burroughs. Textar hans hafa löngum séð Deleuze (og Guattari) fyrir
myndmáli og hugtökum, eins og „cut-up“, „fold-in“, og greina má ríku-
leg textatengsl við Burroughs í kaflanum um „líkama án líffæra“ í Mille
plateaux. Deleuze segist fá hugtakið „control“ að láni frá honum, án frek-
ari skýringar, og það er merkilegt að nær alUr sem skrifað hafa um „Eft-
irmálann“ (og ættu að kannast við skrautlega lýsingu Deleuze á eigin
túlkunaraðferðum)2 virðast taka hann á orðinu án þess að kanna þessa
fullyrðingu nánar. „Control“ var lykilorð í verkum Burroughs, og vísaði
það einkum til bandarískra lögreglu- og njósnastofhana, t.d. í Nova Ex-
press (1964). Burroughs hafði alla tíð andúð á ríkisvaldi og stjórnun, en sú
andúð er ekki jafngild ríkis-andófi (e. anti-statism) Deleuze. Hann og Gu-
attari gera ríkið að skotmarki sínu bæði í Anti-Oedipe (1972) og Mille
plateaux, og beina einkum sjóntun að „vélrænum“ eiginleikum rfkis og
stofnana sem girða fyrir möguleika á nýjum og ófyrirsjánlegum samsetn-
ingum. Því er ekki að undra að höfundar sem brugðist hafa við hnattvæð-
ingu á síðustu árum hafa sótt mikið til Deleuze og Guattari, eins og sjá
má t.d. í nýlegri bók Antonio Negri og Michael Hardt, Empire (2000),
þar sem mikið er rætt um hið vélræna í tengslum við alþjóðlega stjórn-
un, markað og tækni. Margt má segja heimspeki Deleuze til lofs og lasts,
en því er ekki að neita að hún hefur sannarlega reynst notadrjúg öðrum
sem leitað hafa til hans um líkamshluta til þess að setja saman sín eigin
skrímsli.
Gauti Sigþórsson
isma, Genninal Life (1999). Um tæknimenningu sjá Mario Biagioli, ritstj.,
The Science Studies Reader (1996) og Stanley Aronowitz o.fl., ritstj., Techno-
science and Cyberculture (1996). Um kvikmyndir og sjónvarp sjá D.N. Rodo-
wick, Gilles Deleuze’s Time Machine (1999).
2 Eg læt vera að endurtaka orð Deleuze, en bendi á skemmtilegt svar hans til
harkalegs gagnrýnanda, í Negotiations: 1972-1990. New York: Columbia
University Press 1990, bls. 6. Vitnað er í sama texta í Brian Massumi.
„Translator’s Foreword: The Pleasures of Philosophy" í Gilles Deleuze og
Félix Guattari. A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia. Minneap-
olis: University ofMinnesota Press 1987, bls. x.
156