Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Blaðsíða 95

STAÐLAUSIR STAÐIR
Mynd úr grein listamannsins Constants,
„Lýsing á gida svæðinu “, frá árinu 1960.
síðkapítalismans tæpum þrjá-
tíu árum fyrr sem iðnað er
einkennist af „hringrás undir-
róðurs og afturvirkrar þarfar
þar sem eining kerfisins verð-
ur sífellt þéttari" 8 lítur Le-
febvre svo á „að tómstundirn-
ar hafi verið ummyndaðar í
iðnað“ sem sé til marks um
„sigur nýkapítalismans og það
hvernig borgarastéttin hafi
náð forræði yfir rýminu í
heild“. 9 Slík heterótópísk
rými hafa skýrt skilgreint þjóðfélagslegt hlutverk og endurframleiða
ríkjandi valdaafstæður, þau eru ekki brot innan ríkjandi þjóðskipulags
heldur hluti þess. Samkvæmt gagnrýni Lefebvres er sá fyölbreytileiki sem
blasir við á yfirborðinu því í raun viðleitni til að „brjóta niður þau rými
sem hneigjast til að koma fram í draumnum, ímyndunaraflinu, útópíunni
og vísindaskáldskapnum“.80
Frá þessu sjónarhorni gagnrýnir Lefebvre ennfremur hugmynd de
Certeau og annarra kenningasmiða hversdagslífsins um „notandann“ og
telur nauðsynlegt að greina á milli þess hvort þegninn lagar umhverfi sitt
að eigin þörfum eða sjálfan sig að neyslulandslagi síðkapítalismans.81
Hér beinir hann spjótum sínum að þeim kenningum samtímans sem
upphefja hversdagslífið og eigna því andófsgildi í sjálfu sér. Þannig reyn-
ist t.a.m. kenning de Certeau um „mælskulist göngunnar“82 vera annað
og meira en leið til að útfæra hugmyndir sitúasjónista um rek á skipu-
legri og skilmerkilegri hátt, líkt og haldið hefur verið fram.83 I meðför-
um de Certeau er ekki um að ræða skipulegt andóf, heldur verður sjálft
röltið um borgina að einskonar frumspekilegu andófslögmáli. Notendur
borgarinnar eru staðsettir neðan þeirra marka sem sýn skipuleggjandans
8 M. Horkheimer og T. Adorno (2002) bls. 142. Sjá nánar: M. Horkheimer og T. Ad-
omo (1997).
79 H. Lefebvre (1974) bls. 442.
80 H. Lefebvre (1974) bls. 412.
81 H. Lefebvre (1974) bls. 418.
82 M. de Certeau (1990) bls. 151.
83 S. Sadler (1998) sjá nmgr. bls. 186.
93