Skírnir - 01.01.1977, Blaðsíða 148
146
ÞÓRHALLUR VILMUNDARSON
SKÍRNIR
þess, að mannanöfn — og þá sérstaklega útlend mannanöfn —
hafi orðið að viðurnefnum að fornu, og í öðru lagi, hvort hugs-
anlegt sé, að chaims-naln Ólafs geti verið fullgilt mannsnafn og
sé því hér um tvínefni að ræða.
Meðan íslendingar áttu skipti við keltneskar þjóðir á land-
náms- og söguöld, virðist það hafa komið fyrir, að keltnesk
mannanöfn hafi orðið að auknefnum íslenzkra manna, ef það
er rétt, að viðurnefni Ólafs feilans og Þorgeirs meldúns séu
dregin af mannanöfnunum Faelan46 og Maeldúin.47 Er þá e. t. v.
eðlilegast að hugsa sér, að upphaflega hafi hér verið um tví-
nefni að ræða, norrænt nafn og keltneskt til komið vegna blóð-
blöndunar, en síðan hafi hið keltneska nafn orðið í vitund nor-
rænna manna að viðurnefni vegna hins almenna viðurnefna-
siðar þeirra. Eftir að hinum nánu tengslum við Kelta lýkur,
munu hins vegar ekki kunn dæmi þess að fornu, að erlend
mannanöfn yrðu að íslenzkum viðurnefnum, önnur en e. t. v.
nafn Ólafs chaims.
Með kristnum sið barst sá nafnsiður til Norðurlanda, að menn
tóku sér annað nafn, einkum erlent dýrlings- eða Biblíunafn,
og nefndust síðan því nafni einu eða báðum nöfnum. Ber að
líta á hið nýja nafn sem nokkurs konar skírnarvottorð. í Dan-
mörku gætti þessa siðar frá því á 11. öld og allt fram um miðja
13. öld. Venjulega voru það klerklærðir menn, munkar eða
nunnur, sem tóku sér slík nöfn, en konungsættin danska gekk
þó í fararbroddi með þennan nafnsið. Sveinn tjúguskegg (d.
1014) tók upp nafn guðföður síns, Ottós keisara, en meðal ann-
arra slíkra erlendra nafna, sem danskir menn tóku upp, eru
hebresk Biblíunöfn. Þannig tók maður að nafni Sune sér nafnið
Effrem (Ephraim). Sennilegt þykir og, að klassísk mannanöfn,
sem vart verður í Danmörku á þessum tímum, séu til komin á
sama veg, t. d. Hektor og Chion (lærisveinn Platós). Stundum
kom það fyrir, að danskur rnaður tók sér annað danskt nafn,
og einnig er talið líklegt, að útlendir menn í Danmörku hafi
tekið sér dönsk nöfn.48
Sænskt dæmi um þennan tvínefnissið er að finna í kirkjusögu
Adams frá Brimum, sem rituð mun hafa verið 1070—80, en þar
segir svo frá Önundi, syni Ólafs skautkonungs Eiríkssonar, hins