Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Side 9

Í h e i m i g e t g á t u n n a r
TMM 2012 · 4 9
áhrifum frá Dawkins sem hún er ekki. Í ágúst 2006 var bókin God Delusion
ekki komin út. Er tilgangurinn að sýna fram á áhrif „hugmyndafræðingsins“
á lærisveininn?“ (6). Vantrúarfélagar minnast ekki á að Bjarni gefur upp
útgáfuár bókar Dawkins á glærunni (2007) og dagsetning fylgir tilvitnuninni
í Óla Gneista (2. ágúst 2006). Ályktun vantrúarfélaga um ætlan Bjarna er því
hreint út sagt fjarstæðukennd. Hið sama má reyndar segja um hugmyndir
félagsins um „sjálfstætt hugsandi menn“. Trúleysishugmyndir eru vitaskuld
rétt eins og aðrar skoðanir í samfélagsumræðunni mótaðar af sögulegum
kringumstæðum og ríkjandi orðræðu hvers tíma, eins og sést líklega best á
því að sjálft orðalagið „hugsandi menn“ er sótt til Níelsar Dungals sem notar
það iðulega um trúleysingja í verki sínu Blekkingu og þekkingu.16
Með þessu móti mætti rekja sig í gegnum kæruliðina og hrekja þá hvern af
öðrum eða útskýra hvers vegna ályktanirnar eru rangar eða byggðar á mis-
skilningi. Í seinni hluta þessarar greinar verður sjónum þó fyrst og fremst
beint að þeirri glæru sem alvarlegust þykir. Sá vantrúarfélaga sem líklega
hefur beitt sér af mestri hörku í málinu, Matthías Ásgeirsson, segir að glæran
snúist „um kjarna málsins“17 og sjónvarpsmaðurinn Egill Helgason tekur
undir þau sjónarmið, en dómur hans er þungur: „Mér sýnist þó að steininn
taki úr í glærunni þar sem er fjallað um Richard Dawkins og „fylgismenn“
hans – það má reyndar spyrja hverjir séu fylgismenn Dawkins, hann á millj-
ónir lesenda út um allan heim en hefur ekki stofnað neina hreyfingu eða
söfnuð um hugmyndir sínar svo ég viti.“18
Glæra 33
Glæra 33 í 4. hluta „Frjálslyndu fjölskyldunnar“ fær langmesta rýmið í
kæru Vantrúar en um hana er fjallað á síðum 13 til 16 af þeim 15 síðum
þar sem kæruatriðin eru rakin (3–17), en alls leggja vantrúarfélagar fram
74 glærur sem þeir gera athugasemdir við. Þar hverfa líka spurningarnar
og vangavelturnar. Sök Bjarna liggur skýr fyrir. Sá varnagli er einn sleginn
í upphafi að glæran „eigi líklega að fjalla um Vantrú“ (13) í ljósi þess að
helmingur hennar er helgaður teikningum í blogggrein eftir framhalds-
skólakennara í Reykjavík, en „[m]yndirnar eru líklega viðbrögð við heilagri
reiði múslima vegna skopmyndamálsins í Jyllandsposten og settar fram
til að styðja við tjáningarfrelsið“ (13–14). Teikningarnar eru af „Múhameð
spámanni (líklega). Á þeirri fyrstu er hann að kasta af sér vatni, á annarri
er hann teiknaður sem bleyjubarn og á þeirri þriðju liggur hann undir Jesú
í samfarastellingu (andlit þeirra sett inn á indverska teikningu)“ (13). Van-
trúarfélagar gera engar athugasemdir við myndbirtinguna, aðra en þá að
Bjarni gerist sekur um að „notast við áróðursbragðið „guilt by association““
(14), myndirnar séu „teknar sem dæmi um málflutning Vantrúar“ þótt mað-
urinn tengist Vantrú ekki á nokkurn hátt.19
Í huga þeirra eru myndirnar líka aukaatriði, meginþungi gagnrýninnar