Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Side 29

TMM 2012 · 4 29
Bjarni Randver Sigurvinsson
Brautryðjandinn
Helgi Hóseasson
Áhrif mótmælanda Íslands á
aðgerðarsinna í þágu guðleysis
Helgi Hóseasson (1919–2009) var maður sem stóð fast á rétti sínum gagn-
vart kerfinu þegar hann taldi á sér brotið og barðist staðfastlega gegn
hverju því sem honum misbauð, alveg sérstaklega kristindómi, auðvalds-
hyggju og hernaði. Hann var aðgerðarsinni sem helgaði sig hugsjón sinni og
helgimyndabrjótur sem beitti óhikað róttæku og grófu orðfæri gegn helstu
táknmyndum og fulltrúum þess kerfis sem hann vildi kollvarpa. Vegna
mótmælaaðgerða sinna, sem hann stóð jafnan einn að áratugum saman á
götuhornum eða fyrir utan kirkjur og opinberar byggingar, var hann að
lokum nefndur „Mótmælandi Íslands“ í heimildamynd sem gerð var um
hann árið 2003. Ýmsir afskrifuðu hann sem geðveikan en aðrir fundu til
samkenndar með honum, vörðu hann og tóku hann sér jafnvel til fyrir-
myndar. Þegar hann lést snemma hausts 2009 kom berlega í ljós sú mikla
hylli sem hann hafði áunnið sér meðal þjóðarinnar en tugþúsundir fóru þá
fram á að honum yrði reist minnismerki eða jafnvel stytta.
Á þeim tíma þegar umræðan um minnisvarðann stóð sem hæst tók ég
Helga Hóseasson til umfjöllunar í kennslustund í námskeiðinu „Nýtrúar-
hreyfingar“ sem ég kenndi þá sem stundakennari við Guðfræði- og trúar-
bragðafræðideild HÍ. Ég ræddi þar sérstaklega um Helga sem aðgerðarsinn-
aðan helgimyndabrjót og greindi áhrif hans og stuðninginn við hann út frá
trúarlífsfélagsfræðilegum forsendum sem m.a. eru sóttar í skilgreiningu
Émiles Durkheim á hinu heilaga sem sameiningartákni fjöldans í siðrænu
samfélagi.1 Í því sambandi sýndi ég á fáeinum glærum nokkrar ljósmyndir
af mótmælaaðgerðum Helga úr bók um hann og nokkur dæmi um kveðskap
hans úr útgefinni ljóðabók hans. Skemmst er frá því að segja að félagið Van-
trú, sem átti engan félagsmann í námskeiðinu en hafði gert Helga að heiðurs-
félaga sínum, kærði mig innan háskólans 4. febrúar 2010 fyrir glærurnar.
Þó að ég væri einnig kærður fyrir aðrar glærur sem vörðuðu Vantrú eða
vantrúarfélagar tengdu við sig voru það glærurnar um Helga sem formaður
Siðanefndar HÍ, Þórður Harðarson, dró fram sem þungamiðju kærunnar.2
Ég hef þegar brugðist við allri kæru Vantrúar í ítarlegri greinargerð sem