Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Síða 143

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2012 · 4 143
ofan í gildrur sem hann egnir fyrir hana
til að geta skeytt skapi sínu á henni og
niðurlægt hana. Þóroddur er um tvítugt
og býr heima, flosnaður upp úr skóla og
á í vandræðum með sjálfan sig. Hann
birtist þannig augum Batta á neðri hæð-
inni framarlega í bókinni:
Þóroddur stendur í skugga föður síns,
klæddur svörtum sniðlausum ullarfrakka
sem er hnepptur upp í háls, feitt svart
hárið hylur helming andlitsins en á hinu
blasir við óttaslegið, starandi auga. (50)
Þóroddur dregur sig inn í skel og lifir í
eigin draumaheimi..
Þóroddur finnur fyrir sömu tómleikatil-
finningunni og greip hann þegar hann
var lítill og hafði gleymt sér í leik og
það rann upp fyrir honum að hann væri
orðinn of seinn í mat, oft vissi hann ekki
hvort honum þætti sárari eftirsjáin eftir
þeim draumaheimi sem hann var stiginn
út úr eða óttinn við refsinguna sem beið
hans heima. /…/ Refsingin vareinungis
það gjald sem hann þurfti að greiða fyrir
að eiga eitthvað út af fyrir sig, eitthvað
sem aðrir gátu ekki ruðst inn í eða tekið
af honum. (180)
Hann hverfur inn í heim bóka sem hann
hefur lesið og kvikmynda sem hann
hefur séð og heillast líka af stjörnu-
himninum og veltir fyrir sér geimferð-
um og vísindalegum uppgötvunum um
himingeiminn.
Þó að móðirin sé bæld og beygð á
heimilinu hefur hún reynt að standa
vörð um hann:
Það rennur upp fyrir honum að hann
hefur allt frá því hann man fyrst eftir sér
leitað skjóls undir verndarvæng þessarar
konu sem hann álítur aumasta af öllu,
aldrei hefur hún hikað við að ganga á
milli þegar faðir hans hefur verið í þann
mund að rífa hann í sig, jafnvel þegar
henni hlaut að vera ljóst að það var of
seint að bera klæði á vopnin, dýrið svo
hamslaust af bræði að reiði þess hlaut
að bitna á einhverjum. Á þeim stundum
sendi hún hann burt og hann hvarf inn í
sjálfan sig, gekk ótrauður inn í eigin hug-
arveröld án þess að líta um öxl. (195–6)
Við sögu koma tveir aðrir íbúar stiga-
gangsins, fyrrnefndur Batti, sem býr á
hæðinni fyrir neðan fjölskyldu Þórodds,
og Bíbí sem á heima á hæðinni fyrir
ofan þau.
Bíbí, Bryndís Halldórsdóttir, er frá-
skilin, hætti í skóla þegar hún gifti sig
og vann fyrir manni sínum í hans námi
en er nú að koma undir sig fótunum
sem sjálfstæð kona, við misjafnar undir-
tektir:
Hex, gribba, skækja, forað, frekja,
ólán, hóra; þetta voru orðin sem notuð
voru um hana. Sjálf var hún ekki vön
að taka sér þessi orð í munn og það
gerði henni hægara fyrir þegar kom
að því að lesa í þau þá merkingu sem
raunverulega bjó að baki: ráðagóð,
ákveðin, sjálfráð, fylgin sér, fögur. (72)
Það er hljóðbært í stigaganginum og
Bíbí gerir tilraun til að koma kynsystur
sinni til hjálpar, einsetur sér reyndar að
verða jákvætt hreyfiafl í lífi mæðgin-
anna á neðri hæðinni. Kaflinn þar sem
þær eru leiddar saman heitir Kvenna-
hjal, en það er írónískur titill; Dóróthea
þiggur ekki ráð eða hjálp frá konu sem
geymir miklu yngri mann allsnakinn
inni í svefnherbergi og getur auk heldur
ekki eignast barn. „Þú ert ekki einu
sinni kona“ (26). Hún dregur þá ályktun
að Bíbí vilji sjálf ráðskast með drenginn,
rétt eins og faðir hans:
Hvers vegna getið þið ekki bara séð hann
í friði, þið ásælist hann hvert af öðru
og reynið að spilla honum, hvað er það
sem þú sérð svona mikið að honum? Að
hann er saklaus? Viðkvæmur? Óspilltur?