Hugur - 01.01.2015, Síða 77

Heimspeki líkamans og heimspeki í líkamanum 77
jafnframt í hagnýtum tengslum við sig sjálft sem mótast í líkamlegum, venju-
bundnum og sálrænum atferlum og afstöðum. Þess vegna er það skapandi sjálf.
Forngrískir heimspekingar þjálfuðu heimspekilega hugsun sem tiltekna iðju.
Við höfum nú aðgang að aðferðum eins og þeim sem Gendlin hefur þróað til
að ástunda slíka iðju. Reynsla eða þekking sem er vistuð í líkamanum er ekki
tjáð með nýju tungumáli. Innri reynsla verður meðvituð þegar hún hefur fund-
ið tungumál sem einstaklingurinn skilur. Að skilja eða loks fatta eitthvað getur
merkt að tjá eitthvað nýtt með gömlum orðum. Tungumál er innifalið (e. implicit)
í líkama vegna þess að tengsl við innra ástand líkamans gerir okkur fær um nýja
framsetningu eða orðfæri. Innri reynsla er þess vegna uppspretta skapandi með-
ferðar tungumálsins. Héðan „fáum“ við hugmyndir, hér kemur andinn yfir okkur
eins og sagt er, héðan kemur innblásturinn. Þetta er sú hugsun sem er okkar eigin,
einstaklingurinn er tengdur sjálfum sér hér. Um leið er tjáning slíkrar hugsunar
eitthvað sem allir skilja vegna þess að við erum yfirleitt næm á hvort fólk er gervi-
legt í tjáningu eða ekki, líkt og við getum verið næm á falska tóna í tónlist. Sjálfið
er hér ekki eitthvað fastgefið, heldur ævinlega skilið sem ferli, og hugsun okkar er
samkvæmt því ævinlega líka afsprengi ferlis sem sjálfið er sem samspil ytri og innri
aðstæðna. Með því að fara inn á við, að finna það sem liggur fyrir og fer á undan
tilfinningum og hugsunum, styrkist heimspekilegt innsæi. Sem heimspekileg að-
ferð felst þetta í því að „sannreyna“ á sjálfri sér hugtök og orð. Það er t.d. auðvelt
að finna út muninn á hugtökum eins og vorkunn og samlíðan (e. sympathy og
empathy) með því að láta þau enduróma innra með sér. Heimspeki í líkamanum,
sem Nietzsche, Irigaray og Gendlin lýsa í textum sínum, er ekki einungis hugsun
sem á sér rætur í for-orðræðu reynslu eða kenndum (e. prediscursive). Sem hin
mikla skynsemi líkamans er líkamleg hugsun einnig staðsett í útvíkkuðum skiln-
ingi á líkama sem tengslaveru og jarðneskri veru. Þetta er skapandi hugsun sem
lýkur uppi innri alheimi og virkjar breytileika okkar. Þetta er í senn sú hugsun
sem er einstaklingsbundnust og almennust og ég leyfi mér að fullyrða að öll skap-
andi hugsun í heimspeki er af þessum toga, hvort sem það er meðvitað eða ekki.
Rannsóknaniðurstöður taugalíffræði, eins og t.d. niðurstöður Antonios Damasio,
staðfesta að líkaminn er hús hugsunarinnar að því leyti sem hugsun á sér ekki stað
án tilfinninga.35 Tilfinningar eru afurð líkamlegs mats á aðstæðum sem er ekki
meðvitað. Það verður æ ljósara að upplýsingum sem er miðlað gegnum líffæri eiga
stærri þátt í þessu ferli en talið hefur verið hingað til. Taugalíffræðin sannreynir
æ betur að sú þekking, sem okkur verður ljós þegar við leitum inn á við með
aðferðum „focusing“, tengist líkamanum – og ekki bara heilanum. Í „focusing“ er
gengið út frá því að þýðing aðstæðna sé fyrst merkjanleg í líkamanum og verði
síðan hugrænt aðgengileg í brotum. Flókið net efnaskipta, hormóna og taugaboða
í líkamlegum viðbrögðum skapar á sérhverju augnabliki lífs okkar kenndir sem
búa að baki tilfinningum og hugsunum. „Focusing“ miðar að því að tengjast þessu
merkingarsviði með því að finna fyrir því sem á ensku kallast „felt sense“.36 Við
búum öll yfir einhvers konar skynjuðum skilningi á hugtökum og hugmyndum
35 Damasio, 2008.
36 Sjá frekar um þessa aðferð Eugenes T. Gendlin. 2007. Focusing. New York: Bantam Books;
Hugur 2015-5.indd 77 5/10/2016 6:45:14 AM