Hugur - 01.01.2016, Blaðsíða 13

Athygli er hugrænn einhljómur 13
myndar grunninn að því hvernig ég hugsa um þetta. Wayne Wu hefur gert þessa
hugmynd að umtalsefni nýlega en hana má rekja til Alans Allport sem var að
hugsa um þessa hluti á tíunda áratugnum. Ég held að meðvitundin hafi miklu
minna hlutverki að gegna þegar athygli er annars vegar og að tengslin milli
þessara tveggja fyrirbæra séu ekki svo náin. Hugmyndir mínar hvað þetta varðar
hafa tekið breytingum síðan ég skrifaði bókina. Áður þótti mér það einkennilegt
að gera sér í hugarlund að hægt væri að veita einhverju athygli án þess að vera
meðvitaður um það, en síðan bókin kom út hafa verið gerðar rannsóknir sem
virðast sýna að athygli sé möguleg í algjöru meðvitundarleysi.
Það er munur á milli óskiptrar athygli og skiptrar og mörg dæmi eru tekin fyrir í
bókinni. Þú tekur það fram að einhljómskenningin komi ekki í veg fyrir að hægt sé að
ákvarða styrkleika athyglinnar í mismunandi tilvikum, en að kenningin haldi aftur
af sér og láti það vera. Hvers vegna?
Það er ansi snúið og ekki eru allir sáttir við þessa áherslu hjá mér. Ef þú hefur lesið
skrif Philipps Koralus um athygli þá eru þau aðallega til komin vegna löngunar
til þess að sneiða hjá þessu atriði í einhljómskenningunni. En ég stend á mínu og
þótt styrkleiki athyglinnar sé vissulega misjafnlega mikill þá skiptir samhengið
einnig máli. Það gengur ekki að smíða kenningu um athygli sem festir hana í
einhvers konar skala.
Eins og að segja að einhver veiti 70% athygli?
Mér sýnist þetta vera fölsuð staðhæfing. Það væri hægt að bæta einhvers konar
tólum og tækjum við kenninguna til þess að meta um hversu mikla athygli væri
að ræða í sérstökum tilvikum ef áhugi væri fyrir hendi. En ef ég á að vera alveg
heiðarlegur þá varði ég fyrir nokkrum árum þrem til fjórum vikum einmitt í það
að finna leið til þess að gera þetta. En ég fann enga merkingarbæra leið til þess og
því gaf ég það upp á bátinn.
Hversdagsreynslan sýnir flestum okkar að athygli er hverfult og óstöðugt fyrirbæri og
eftir því sem ég las meira í bókinni, þeim mun sannfærðari varð ég um þetta. Hvar
skilur þú á milli athygli og eftirtektarleysis?
Ég er kröfuharður hvað þetta varðar; oft þegar fólk segist veita einhverju athygli
þá er það ekki raunin. Kenningin felur það í sér að um leið og truflun á sér stað
er athygli strangt til tekið ekki lengur fyrir hendi. Það reynist vera frekar erfitt að
veita einhverju óskipta athygli.
Þú segir einmitt að maður geti ekki sinnt tveimur verkefnum eins og að keyra bíl og
eiga í samtali í einu og það sem fólk geri í raun undir slíkum kringumstæðum sé að
beina athyglinni til skiptis leifturhratt á milli verkefna. Er einhvern tíma hægt að
skipta athyglinni og sinna tveimur verkefnum á sama tíma?
Það eru til sérstök dæmi um það ef verkefnin eru ekki frábrugðin, tökum sem
dæmi meðlim í lúðrasveit sem heldur athygli við það að slá á trommu og marsera
í takt á sama tíma. En þessi verkefni eru ekki svo ólík. Þetta er einnig hægt þegar
Hugur 2017-6.indd 13 8/8/2017 5:53:12 PM