Hugur - 01.01.2016, Blaðsíða 6

6
ólíkan hátt á því kerfi sem hefur skapað heimspekilegri hugsun ramma í gegnum
tíðina.
Þær greinar sem hér birtast undir meginþemanu Kerfi eru í raun margar mun
laustengdari þemanu en greinarnar tvær um kerfi Páls, en þær snerta þó allar
ýmist beint eða óbeint á því. Það má segja að fyrstu þrjár greinarnar eigi það
sameiginlegt að benda okkur hver á sinn hátt á þætti sem hefur hallað á og þörf
er á að beina aukinni athygli að í heimspekiiðkun innan hefðbundins akademísks
kerfis. Í grein sinni um „hin rifnu klæði Soffíu“ ræðir Sigríður Þorgeirsdóttir túlk-
un sína á Huggun heimspekinnar eftir Bóethíus þar sem hún dregur fram þær
hliðar heimspekinnar sem hafa að gera með tilfinningar og líkamleika – hliðar
sem hafa í gegnum tíðina ekki skipað háan sess innan þess kerfis sem akademísk
heimspeki er. Sigrún Inga Hrólfsdóttir beinir athygli sinni einnig að því hvernig
tilfinningaleg og líkamleg skynjun hefur verið sett skör neðar en rökhugsun, en
í grein sinni um hugmyndir hlutmiðaðrar verufræði (e. object oriented ontology)
fjallar hún m.a. um gagnrýni slíkra hugmynda á vestræna heimspekihefð fyrir
að hafa með aðgreiningu sinni á sjálfsveru og hlutveru stuðlað að stigveldi milli
skynvísi og rökvísi; lista og vísinda; raunvísinda og hugvísinda. Í greininni má
finna hvatningu til þess að nýta hugmyndir hlutmiðaðrar verufræði til þess að
standa á landamærunum milli lista, heimspeki og vísinda og nýta aðferðir þeirra
allra jöfnum höndum, án stigveldis, í könnun okkar á heiminum og vitundinni.
Af greininni má ráða að innan kerfis akademískrar hugsunar þurfi að huga að því
að skapa rými til þess að slík landamærakönnun geti átt sér stað.
Eyja Margrét Brynjarsdóttir snertir í sinni grein um „rökgreiningarheim-
speki sem gagnrýnistól“ á því hvernig rými hafa verið sköpuð innan rökgrein-
ingarheimspeki til þess að ástunda hana á fjölbreyttari hátt en ímynd hennar
sem fag abstrakt hugtaka sem hafa lítið að gera með málefni samfélagsins gefur
til kynna. Eins og Eyja sýnir fram á með dæmum úr fortíð og samtíð, er ekkert
við aðferðir rökgreiningarheimspekinnar sem kemur í veg fyrir að hún geti nýst
sem samfélagslegt gagnrýnistól, enda hafa rökgreiningarheimspekingar í gegnum
tíðina nýtt sína fagþekkingu til mikilvægrar samfélagsrýni.
Eins og Finnur Dellsén bendir á hefur lítið sem ekkert verið skrifað um bayes-
íska þekkingarfræði á íslensku, en með grein sinni um tengslin á milli hefðbund-
innar þekkingarfræði og þeirrar bayesísku, sem hefur sífellt meiri áhrif innan
fagsins, bætir hann úr því og varpar nýju ljósi á kerfi hefðbundinnar þekkingar-
fræði. Í greininni fjallar Finnur m.a. um hvað hefðbundin þekkingarfræði getur
lært af þeirri bayesísku og um það hvernig tengja megi bayesíska þekkingarfræði
við hefðbundna þekkingarfræði með því að skoða tengslin á milli trúnaðar (e.
credence) innan bayesískrar þekkingarfræði og skoðana (e. belief) innan þeirrar
hefðbundnu.
Síðasta þemagrein Hugar er grein Jóhannesar Dagssonar um „sköpun, kerfi og
reynslu“. Í greininni greinir Jóhannes hugtökin kerfi, reynsla og sköpun til þess að
varpa ljósi á það hvað við eigum við þegar við tölum um sköpunargáfu. Þar sem
athafnir og aðgerðir eru oft greindar í ljósi þess hvort þær séu byggðar á reglu sem
ákveðið kerfi segir til um eða á því sem er vísað í sem óvænta sköpun án reglu, er
Hugur 2017-6.indd 6 8/8/2017 5:53:11 PM