Hugur - 01.01.2016, Side 146

Hugur | 28. ár, 2016–17 | s. 146–162
Finnur Dellsén
Frá skoðunum til trúnaðar og aftur
til baka
Um bayesíska þekkingarfræði
1. Inngangur
Þessi grein fjallar um svonefnda bayesíska þekkingarfræði (e. Bayesian epistemology)
og tilraunir heimspekinga til að tengja hana saman við hefðbundna þekkingar-
fræði. Í mjög stuttu máli gengur bayesísk þekkingarfræði út á að nota líkinda-
fræði, sem er undirgrein stærðfræðinnar, til að segja til um hvernig við eigum
að taka afstöðu til ólíkra hluta. Hefðbundin þekkingarfræði notast hins vegar
sjaldan við tæki og tól stærðfræðinnar og því er aðferðafræði bayesískrar þekk-
ingarfræði afar ólík því sem við þekkjum úr hefðbundinni þekkingarfræði. Við
þetta bætist að bayesísk þekkingarfræði fjallar fyrst og fremst um annars konar
afstöðu en hefðbundin þekkingarfræði – um að leggja trúnað á eitthvað frekar
en að hafa skoðun – og því getur stundum virst sem tengslin milli hefðbundinnar
þekkingarfræði og bayesískrar þekkingarfræði séu lítil sem engin.
Markmið þessarar greinar er þó að sýna fram á að hefðbundin þekkingarfræði
geti margt lært af bayesískri þekkingarfræði sem getur varpað nýju og skýrara
ljósi á ýmis álitamál í þekkingarfræði og vísindaheimspeki. Að auki má nota
bayesíska þekkingarfræði til að leiðrétta villur og gagnrýna ýmsar kreddur sem
gengið hefur verið út frá innan hefðbundinnar þekkingarfræði. Að mínu mati er
það því ekki tilviljun að bayesískri þekkingarfræði hefur vaxið fiskur um hrygg
innan heimspekinnar undanfarna áratugi og að nú sé tæpast hægt að kalla sig
þekkingarfræðing án þess að kunna skil á þessum fræðum. Því miður er það engu
Hugur 2017-6.indd 146 8/8/2017 5:53:52 PM