Jörð - 01.06.1948, Blaðsíða 135
JÖRÐ
325
sínum — eins og til drengjanna, sem leika sér í sandinum, ösla
lónin og skoða undur mýranna. En bezt nær þó máski höfund-
urinn sér niðri, þá er hann fellir stíl sinn að formi og svipmóti
einhvers, sem myndar umgerðina, er líf þeirra, sem þarna búa,
er í greypt. Sandurinn, sjóvarnargarðurinn, skerin, lónin, sjór-
inn, búðin, okurholan, híbýli kaupmannsins, húsið nýja uppi á
hólnum í mýrinni og hreysi hinna snauðu — við ekki bara sjá-
um allt þetta, við finnum angan þess og þef — svo sem skynjum
verund þess alla.... Þessar sögur eru um efni, val á umhverfi
og að ýmsu um gerð allnýstárlegar í íslenzkum bókmenntum.
AUGU MANNANNA er stór bók, og þó aðeins fyrra bindi
skáldsögu eftir Sigurð Róbertsson. Sögusviðið er þar að
nokkru svipað og hjá Vilhjálmi, en ólíkari skáldrit getur vart
en sögur hans og Augu mannanna. Sigurður lýsir blásnauðum
fiskimönnum, sem eiga sér að alvaldi íslenzkan bónda, kaup-
mann og sveitarhöfðingja. Lýsingar Sigurðar eru yfirleitt ýkju-
lausar og sagan allsamfelld. En það er yfir henni einhver nötur-
leiki, eitthvað hrjósturkennt, næstum steingert. Það er eins og
höfundurinn viti yfir sér vakað af einhverjum óskeikulum og
hörðum húsbónda, sem segi og segi í sífellu: Gættu þess, að
hjarta þitt blekki þig ekki, gæt þín á skynfærum þinum, að þau
ekki leggi glit yfir þetta ríki hinna fordæmdu.... Og viti
menn: Höfundurinn er einn af félögum frú Þórunnar úr kvið-
dómnum, sem kvað upp dórninn yfir Överland, þá er hann lét
í ljós efann um frelsi Finna í utanríkismálum — og sá hinn sami
Sigurður Róbertsson, sem hóf í fyrra suðurgöngu og lagði hönd
á plóginn sér til friðþægingar í Júgóslafíu, ríki Títós. . „Blinda
þeir augu bókarlæs, byrgja þeir fyrir orðin —“ sagði skáldið.
JÓN GERREKSSON, Jóns Björnssonar frd Holti, kom út á
dönsku árið 1946, en á íslenzku fyrir jólin í vet-
ur. Þetta er mjög stór saga, í henni margt persóna og mörgum
og miklum atburðum þar lýst. Um ýmis atriði önnur en höf-
uðviðburði þá, sem flestum íslendingum eru kunnir, er ég
utjög ófróður, en höfundi tekst að bregða yfir bókina blæ fjar-
lægrar og framandlegrar aldar. Jóni biskupi Gerrekssyni lýsir