Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1920, Side 29

21
margra, að nafnið hafi fyrst verið notað sem eiginnafn, en
hafi siðar verið haft sem sameiginlegt nafn um spákonur
þær, er mikið þótti til koma. Trúðu menn þvi alment að
völur þessar væru háaldraðar, mörg hundruð ára gamlar
sumar hverjar, og þektu þvi viðburði, er fyrir æfalöngu hefðu
gerst, en gætu jafnframt sagt fvrir óorðna hluli. Fj'rsla Si-
byllan, sem sögur íara af, er sagt að hafl hafst við i helli
einum við Erythrae i Litlu-Asiu (rjelt á móts við eyjuna
Chios). Á það að hafa verið mörg hundruð árunr fyrir Krists
burð. Önnur frægasta Sibyllan hafðist við í helli við Cumae
á Italíu. En siðar kornu fram Sihyllur á æðimörgum öðrum
stöðum.
Þar eð mörgum þóltu spár og ummæli Sibyllu merkileg,
leið ekki á löngu áður farið var að safna þeim og færa i
letur. Á þann hátt urðu til Sibylluspárnar. Eru þær i Ijóð-
um; spámælin og önnur orð Sibyllu í grískum hexameter-
búningi. Þótlu Ijóð þessi mikilsverð eign og átti rómverska
ríkið stórt safn af Sibylluspám, og var oft leitað frjetta i
spárnar, þegar mikinn vanda bar að höndum.
Til Gyðinga í dreifingunni bárust lika spámæli þessi. Hefir
þeim sennilega, eins og öðrum þátímamönnum, þótt mikið
til ummæla og spádóma Sibyllu koma. En jafnframt hefir
þeim skilist hvilíka hjálp spámæli þessi gætu veilt þeim til
að úlbreiða trú þeirra og koma heiðnum mönnum i skiln-
ing um yfirburði Gyðinga yfir aðrar þjóðir. Leiðin til þessa
var sú, að safna gömlum spámælum, er Sibyllu voru eign-
uð, umrita þau, ef þess gerðist þörf, og bæta svo við um-
mælum, er eindregið mældu með eingyðistrú Gj'ðinga, en
sýndu fram á hve afguðadýrkun heiðingjanna væri viður-
slj'ggileg; jafnframt var sögulegt yfirlit y.fir liðna viðburði og
ógnanir og hrakspár, er áttu við alla afguðadýrkendur og þá
er lifðu heiðinglegu lastalifi, en fyrirheit um sælutíma fyrir
hina, er tryðu á hinn eina sanna guð og forðuðusl spill-
ingu heiðingjanna.
Fyrsti maðurinn, sem menn vita til að samið hafi og
safnað til slikrar gyðinglegrar Sibjdluspár, var lærður Gj'ð-
ingur einn, er lifði á Egiptalandi á 2. öld f. Ivr. b. Hefir
spá hans geymst til vorra lima, og er nefnd 3. bók Sibyllu-
spánna. Aðrir Gyðingar fetuðu i spor þessa landa sins og
notuðu gömlu völuspárnar í sama tilgangi, og síðar tóku
kristnir menn upp sama siðinn og noluðu spárnar til þess
að ná til manna með ýmislegt það, er þeim lá á lijarta og