Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1920, Side 49

41
vitranir alþektra manna, án þess að láta sín getið og þess,
er þeir bæltu við hin áðursömdu rit. A þennan hátt voru
sömu ritin oft margumrituð og endursamin; hera ritin þess
mörg Ijós merki, að þau eru samin upp úr eldri heimild-
um, fleirum eða færri. Má stundum með talsverðri vissu
greina aldur heimildanna og eins hitt, hverju síðasti höf-
undur hefir hætt við eða hætt inn í heimildir sínar.
Með þessu móti var leið fundin til að koma n^'jum skoð-
unum á framfæri til almennings og vegur opnaður til þró-
unar hjá þeirri þjóð, sem hafði skrifaða ritningarorðið að ytri,
óskeikulum mælikvarða. Má ekki mæla þessa aðferð á nú-
tímavog, þvi að þátímamenn litu alt öðrum augum á skyldur
og rjettindi rithöfunda en nú er gert. Vita menn þess áreið-
anleg dæmi, að fornaldarmenn meðal Grikkja og Rómverja
töldu það auðmýktarmerld, að eigna rit sín þeim mönnum,
er þeir höfðu lært af eða báru mikla virðingu fyrir. Mun
sami hugsunarhátturinn hafa komist inn hjá Gyðingum. Að
hlekkja nokkurn mann með þessu, hefir verið fjarri ætlun
höfunda ritanna. Það sýnir hest alvaran, sem ritin bera vott
um. Höfundunum hefir þótt mest um vert, að varðveita og
koma á framfæri því, er þeir töldu mikilsvert fyrir menn
að þekkja og vita, jafnframt þvi að þeir hafa fundið hjá sjer
köllun til að tala til samtíðar sinnar um þau málefni, 'er
þeim sjálfum lágu ríkast á hjarta. —
3. Það sem mest einkennir framsetningu og búning opin-
herunarritanna, er líkingamál þeirra, vitranir og sýnir.
Á líkingamáli þessara rita er konungsrikjunum líkt við
dýr, sem eru alt öðru vísi en dýr alment gerast. Rannig var
eitt af dýrum þeim, sem lýst er i Danielsb. 7. kap. líkt ljóni
og hafði arnarvængi, annað hafði fuglsvængi o. s. frv. Örn-
inn, sem lýst er í fimtu vitrun 4. Esrab. var ekki eins og
vanalegur fugl með tveimur vængjum og einu höfði, heldur
hafði örninn 3 höfuð, 12 aðalvængi og 8 minni vængi. Kon-
ungunum þar á móti er líkt við horn á landdýrunum eða
vængina á fuglinum. I’annig er Antiokkus konungur Epi-
fanes aldrei nefndur á nafn i Danielsbók. Honum er líkt
við eilt af dýrshornunum, en lýst þannig, að höfundur veit
að landar hans muni skilja, við hvern sje ált. Rikjum er
líka líkt við skóg, en þjóðhöfðingjunum við einstök trje i
skóginum (í Opinb. Bar. sýrl.). — Um Messías eru ýmsar
likingar notaðar. Hann er nefndur mannssonur og honum
líkt við lind, vínvið og eldingu. — Hinni helgu horg Gyð-
6