Hugur - 01.01.1988, Side 56

Hugur - 01.01.1988, Side 56
SIÐFRÆÐIN OG MANNLÍFIÐ HUGUR leitt fremur hvað þeir eiga ekki að gera heldur en hvað þeim ber að gera. Frá sjónarmiði tilvistarsiðfræðinnar leggja slíkar reglur hömlur á hið skapandi frelsi einstaklingsins sem hún sér sem grundvöll allra gilda. Samkvæmt tilvistarstefnunni mætti segja að leið manneskjunnar til siðgæðisþroska felist í því að hún geri sér ljóst að hún verður sjálf að setja sér siðalögmál og að hún ein sé ábyrg fyrir þeim. En þetta eitt nægir ekki til þess að hægt sé að tala um eiginlegt siðgæði að mati Sartres. Eins og aðrir tilvistarsinnar fylgir hann frelsisvitundinni eftir með þeirri kröfu að menn fari með frelsi sitt á ábyrgan og upp- byggilegan hátt og það er í þessari kröfu sem siðfræðilegur vandi tilverustefnunnar felst: Með hvaða rökum er hægt að krefjast siðferðilegrar ábyrgðar í heimi þar sem allt er leyfi- legt? Af framansögðu ætti að vera Ijóst að svarið við þessu má hvorki skírskota til siðfræðilegra lögmála né siðferðilegra hefða. Það er óleyfilegt að styðjast við nokkra mælikvarða. Hér er það eitt leyfilegt að draga sjálfum sér samkvæmar ályktanir af þeirri staðreynd að maðurinn er frjáls og fullvalda vera. Menn verða einfaldlega að horfast í augu við þessa staðreynd og lifa við hana af fullum heilindum. Sá sem kvikar ekki frá frelsiskröfunni og kiknar aldrei undan ábyrgðinni sem henni fylgir lifir eiginlegu eða sörmu líferni. Hugmyndin um eiginlega tilvem virðist fela í sér tvö skilyrði sem menn verða að uppfylla. Annars vegar er krafan um fullkomið sjálfræði og heilindi sem mætti kalla „stíl“ eiginlegrar tilvem; hins vegar er krafan um að sýna frelsisvitund sína í verki með því að vinna að framgangi frelsis í heiminum. Síðari krafan gefur þannig til- vistarstílnum ákveðna stefnu eða innihald og einungis þegar þetta tvennt fer saman er hægt að tala um ábyrgt siðferðislíf, líf sem er í samræmi við það markmið siðfræðinnar að gera frelsi mannsins að vemleika. En tilvistarsiðfræðin er að mörgu leyti hefðbundnari en hún vill vera láta. í raun fellur hún vel að þeirri tegund siðfræði sem kalla mætti þroskasiðfræði.5 Með þroskasiðfræði á ég við 5 Greinarmunurinn sem ég geri í ritgerðinni á þroskasiðfræði og reglu- siðfræði á sér ýmsar hliðstæður. Til dæmis má nefna greinarmun Ixins L. Fuller á „the morality of aspiration“ og „the morality of duty“, The 54
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.