Uppeldi og menntun - 01.07.2012, Side 94

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(2) 201294
brottHvarf og nÁmSgengi nemenda í framHaldSSkÓla
skortir þrautseigju til að fylgja eftir markmiðum sínum, það þarf lítið til að slá þá út af
laginu og þeir eru lengi að jafna sig eftir áföll og ósigra.
Talið er að hvati til náms og trú á eigin getu þroskist með nemendum þegar þeir
fá á tilfinninguna að þeim gangi vel í námi og nái árangri. Rannsóknir benda til þess
að samt þurfi takmarkaður árangur eða hægar framfarir á einhverju sviði ekki endi-
lega að draga úr trú á eigin getu, að því gefnu að nemendurnir trúi því að þeir geti
gert betur með því að leggja meira á sig eða breyta um aðferðir. Slík trú eykur hvata
þeirra til náms og fær þá til að setja markið hærra og leggja sig fram til að standa sig
betur næst í stað þess að gefast upp (Schunk og Miller, 2002). Þrautseigja (e. resilience)
er einnig gjarnan notuð sem mælikvarði á hvata til náms (Adeyemo, 2010; Bandura,
1997; Pintrich og Schunk, 1996). Auk þess er talið að námslega sterkir nemendur eigi
auðveldara með að laga sig að nýjum aðstæðum í skóla og félagahópi, meiri náms-
kröfum og þar fram eftir götunum (Kvalsund, 2000; Wigfield og Tonks, 2002).
Nemendur sem líður vel í skóla eru líklegri til að leggja sig fram og ná góðum
árangri í námi og öðlast þar með einstaklingsbundinn áhuga (e. individual interest)
sem hvetur þá til að takast á við krefjandi verkefni (Hidi og Ainley, 2002). Spurningin
er hins vegar sú hvort og hvenær þessi eiginleiki lætur undan ef nemendur, sem ann-
ars gengur vel í skóla, bíða ósigur hvað eftir annað í einstökum námsgreinum.
Tilfærsla milli skólastiga
Rannsóknir sýna mikilvægi þess að leitast sé við að hafa skilin á milli skólastiganna
sem sveigjanlegust, einkum hvað varðar námsefni og kennsluaðferðir. Engu að síður
þurfi að gera stigvaxandi kröfur til nemenda svo að það verði þeim hæfileg áskor-
un að takast á við viðfangsefni á nýju skólastigi (Galton, 2010; Jindal-Snape, 2010).
Rannsóknir á skilum milli grunnskóla og framhaldsskóla benda einnig til þess að
námsárangur í framhaldsskóla verði lakari en hann var í grunnskóla, að það dragi,
að minnsta kosti tímabundið, úr tilfinningum á borð við sjálfsálit (e. self-esteem) og
trú á eigin getu, einkum meðal þeirra nemenda sem átt hafa við erfiðleika að stríða á
fyrra skólastiginu (Galton, Gray og Rudduck, 2003; Jindal-Snape, 2010). Við þessar að-
stæður þurfa nemendur að meta sjálfa sig á nýjan leik, skapa félagsleg tengsl og vinna
sér sess meðal nýrra skólafélaga. Námskröfur aukast, viðfangsefnin verða flóknari
auk þess sem nemendur þurfa sjálfir að bera meiri ábyrgð á námi sínu en áður. Bent
hefur verið á að við þessar aðstæður geti jafningjafræðsla komið sér vel (Pietarinen,
Soini og Pyhältö, 2010).
Það er líka mikill kostur ef aðstoð er að fá heima fyrir, en þegar hér er komið sögu
eru unglingar gjarnan farnir að treysta meira á vini sína og skólafélaga en áður var,
stundum á kostnað samskipta við foreldra og fjölskyldu (Akos, 2010; Harter, 1999;
Schunk og Miller, 2002). Rannsóknir sýna á hinn bóginn að góð samskipti unglinga
við foreldra sína meðan á framhaldsskólanámi stendur séu mikilvægur þáttur í náms-
gengi þeirra (Elias, Bryan, Patrikakou og Weissberg, 2003). Rannsóknir hafa einnig
gefið til kynna mikla fylgni milli aðhalds, hvatningar og stuðnings foreldra og þess
hvort unglingar ljúki námi í framhaldsskóla. Áhrif þessara þátta meðal nemenda
á unglingastigi í grunnskóla eru jafnvel talin hafa meira forspárgildi um það hvort