Uppeldi og menntun - 01.07.2012, Blaðsíða 149

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(2) 2012 149
gUðrún geirSdÓttir
einangrun hennar. Staðbundnar áherslur verða sterkari og endurspeglast m.a. í því að
í námskránni er fremur fjallað um jarðhitavarma og fiskveiðar en um bíla- og timbur-
iðnað eins og algengara er í alheimsnámskránni. Í framhaldsnámi er lögð áhersla á að
nemendur vinni hagnýt verkefni í samstarfi við starfsvettvang. Það styrkir enn frekar
samskipti greinarinnar við vettvanginn og veikir um leið flokkun hennar.
Í mannfræði eru rannsóknir kennara og rannsóknarsvið mikilvægur hluti nám-
skrár þó að jafnframt sé lögð rík áhersla á aðferðafræði greinarinnar. Þegar stofnað var
til námsbrautarinnar á sínum tíma þóttu rannsóknir kennara vera of staðbundnar og
beinast fyrst og fremst að íslensku þjóðfélagi. Þessi rannsóknaáhersla var ekki alveg í
takt við alheimshugmyndir um háskólagreinina eða alheimsnámskrána þar sem rann-
sóknir beindust frekar að framandi hópum og siðum:
Við tókum okkur tak fyrir nokkrum árum … og svona eyddum svolitlum tíma í að
ræða hvert við værum að halda. Og ég man að þá tókum við þá afstöðu að mann-
fræðin ætti að horfa svolítið meira út en hún hafði gert. (Háskólakennari í mannfræði)
Nýir kennarar, sem beint höfðu rannsóknum sínum að erlendum viðfangsefnum,
voru ráðnir að deildinni til að færa mannfræðina betur í takt við alheimsnámskrána.
Breytingar á þekkingarfræðilegum viðhorfum innan greinarinnar síðustu árin hafa þó
ýtt fremur undir staðbundin sjónarhorn þannig að kennarar greinarinnar sjá nú nám-
skrá hennar í góðum takti við alheimsnámskrána. Veik flokkun þekkingar í mann-
fræði gerir það að verkum að utan aðferðafræðinámskeiða er engin afmörkuð þekk-
ing sem talið er nauðsynlegt að nemendur tileinki sér utan það sem er „hefðbundið“
og öllum finnst að eigi að vera í námskránni. Þær hugmyndir eru þó óljósar og sjaldan
ræddar innan skorar.
Hvernig á staðbinding námskrár sér stað?
Niðurstöður rannsóknarinnar hafa leitt í ljós að tilteknir þættir hafa meiri áhrif en aðr-
ir á það hvernig staðbundin námskrá mótast. Það sem helst hefur áhrif á staðbundnu
námskrána er reynsla kennara af því að nema greinina (þ.e. sú stýrandi orðræða sem
einkenndi þá staðbundnu námskrá sem þeir bjuggu við í eigin námi), menning og
skipulag skorar svo og stofnanaleg saga greinar.
Sterkust áhrif á staðbundna námskrá háskólagreina hefur sú námskrá sem háskóla-
kennarar hafa með sér úr sínu eigin námi. Kennararnir sem rætt var við höfðu hlotið
menntun sína víða um heim og höfðu þaðan með sér stýrandi orðræðu greinarinnar
og hugmyndir um hvernig ætti að kenna hana:
Ég er alltaf að verða meira og meira undrandi á því hvað þessi ár sem maður var í
framhaldsnámi, sem er kannski frá 25 til þrítugs … hvað þau eru virkilega mótandi
á mann í þessum efnum … Hvaða skoðun ég hef á svona uppbyggingu á námi og
hvernig hlutirnir eiga að vera. Og þegar menn segja „sko í Ameríku er þetta svona“,
þá lesist það í raun og veru „í mínum skóla í Ameríku“. Þannig að hér er ekki nóg
með það að menn séu að bera sig [saman] við sitt hvora heimsálfuna heldur eru
þeir að bera sig [saman] milli skóla innan Bandaríkjanna. (Háskólakennari í véla- og
iðnaðarverkfræði)