Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Page 52

BRYNDIS VALSDOTTIR
til mismikils gildis fyrirbæranna, heldur einstaklingsins sjálfs sem er í til-
teknum aðstæðum.14 Með öðrum orðum, það er ekki allt réttlætanlegt í
nafhi heilsunnar. Við gætum til dæmis ekki fóttuntroðið mannréttindi
einstaklinga eða gert fólki rangt til, í þeim tilgangi að bæta heilsu þeirra
eða annarra. Það rýrir þó ekki gildi heilsunnar. Mér virðist því að gildi
heilsu einstaklings að því leyti sem hún er forsenda fyrir framtíð hans, sé
meira en gildi fósturvísis á fyrstu sólarhringunum. Helstu andmælin sem
heyrst hafa gegn þessari röksemdafærslu eru á þá leið að ósanngjarnt sé
að bera líf á hinum ýmsu stigum svona saman, það skipti hreinlega ekki
máli hvort h'fið er verðmætara því það að velja eða haína mannslífum sé
ekki í okkar verkahring, við eigum ekki að ráðskast með lífið með þess-
um hætti. Við eigum ekki að vera að „grípa inn í gang náttúrunnar“ eða
að vera að „leika Guð“.
Við þessu má segja tvennt. I fyrsta lagi að við komumst oft ekki hjá því
að velja milli tveggja ósambærilegra kosta og jafnvel tveggja óyndisúr-
ræða. Það firrir okkur þó ekki ábyrgð á því að taka ákvörðun, enda
ósennilegt að aðgerðaleysi sé heillavænlegra í erfiðum álitamálum en að
taka ígrundaða afstöðu.
I öðru lagi eru þessi mótrök vafasöm á þann hátt að þau gera ráð fyr-
ir að það svið sem við lifum á sé á einhvern hátt annað en svið Guðs eða
gangur náttúrunnar. Það mætti þá segja um svo ótalmargt sem mennirn-
ir gera að þeir séu að taka fram fyrir hendurnar á náttúrunni eða Guði,
til að mynda með því að taka sýklalyf við alvarlegum sýkingum eða nota
getnaðarvarnir til að hindra að nýtt líf verði til. Eg tel hinsvegar að þeg-
ar mennirnir breyta í samræmi við sannfæringu um að sú ákvörðun sé
mannlífinu fyrir bestu, þá sé það einmitt í samræmi við vilja Guðs. Vilji
Guðs, sé hann til, hlutgerist þannig í mönnunum með svipuðum hætti
og segir í máltækinu „Guð hjálpar þeim sem hjálpa sér sjálfir“.
Niðurstaða þess að meta ávinning gagnvart fórn, þegar kemur að
læknisfræðilegri einræktun er þá sú að hún geti verið réttlætanleg við
vissar aðstæður. Hinsvegar er rétt að taka það ffam að vísindamenn sjá
fyrir sér þann möguleika að nýta stofnffumur úr fullorðnum einstakling-
um (t.d. úr beinmerg og frumurnar eru þá endurhæfðar/endurforritaðar)
14 Til samanburðar má ímynda sér að ég sé stödd í Frakklandi og geti valið um að fá
verðgildi 10 þúsund króna, í íslenskum krónum eða í frönskum frönkum. Þessir
peningar hafa jafnmikið gildi sem slíkir, en ég vel ffankana í ljósi aðstæðna minna
en ekki í ljósi þess að annað hafi meira gildi en hitt.
50