Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Side 70

JON OLAFSSON
skapa og starfrækja þennan grunn lofar í staðinn að skapa þekkingu á or-
sakavöldum sjúkdóma sem muni bylta þeirri læknisþjónustu sem al-
menningur eigi völ á. Gagnagrunnurinn og rannsóknir honum tengdar
eiga að gera læknum mögulegt að gefa sjúklingum mjög nákvæmar
upplýsingar út frá erfðafræðilegum gögnum um áhættuþætti sem þeir
standi ffammi fyrir. Þessar upplýsingar bre\ta heilsugæslu úr því að vera
kerfi almennra fyrirbyggjandi ráðstafana og meðferðar við sjúkdómtun
sem upp koma í kortlagningu heilsufars einstaklingsins fiTÍrfram. Lof-
orð gagnagrunnsins er þannig staðleysa heilsugæslunnar.
Það er ekki aðeins svo að loforð fiTÍrtækis til samfélagsins séu
mælskubrögð. (Það er í sjálfu sér eðlilegt að búast við innihaldslidum
loforðum frá hvaða fýrirtæki sem þarf í einhverjum skilningi að treysta á
velvilja samfélagsins en kannski aldrei að standa reikningskil almennt
orðaðra loforða). Hin almenna hugmynd um að öðlast „fullan skilning“
á orsökum og áhættuþáttum sjúkdóma markar allt samhengi þeirra af-
urða sem slík fyrirtæki setja á markað og ef þau sjá sér hag í því að lofa
gerbyltingu ffernur en umbótum þá lýsir það Iíka markaðsvæn ti ngtim.:'
Verð á fýrirtækjum á borð við Islenska erfðagreiningu ræðst að ein-
hverju leyti af því hversu trúlegar þessar væntingar eru taldar vera.
Möguleikarnir á því að fá fjármagn til að halda þekkingarfýrirtækjum
gangandi er bundið því að „saga“ af þessu tagi haldi áfram að vera nógu
spennandi og sannfærandi til að einhverjir hlusti. Sama á við um allt um-
hverfi svonefndra ffumkvöðlafýrirtækja eða sprotafýrirtækja. Hér á landi
og annarsstaðar í Evrópu er fjöldi sjóða og stofnana sem hafa það hlut-
verk að draga ffam ffumkvöðla og styðja þau fyrirtæki sem líklegt er talið
að muni í fylhngu tímans geta framleitt byltingarkenndar afurðir. Hug-
myndir sem uppfylla þær kröfur sem gerðar eru á þessum vettvangi eru
iðulega mjög hástemmdar og jafnvel þannig að þær hafa litla þýðingu ef
ekki verða á ákveðnu tímabili veigamiklar bre\TÍngar á samfélagi og/eða
neyslumunstri.26
I þeim menningarafkima sem hefur orðið til í kringum sprotaf\TÍrtæki
25 Sjá ýmsar ræður og erindi Kára Stefánssonar um markmið og starf íslenskrar erfða-
greiningar, t.d. „DeCode Genetics and Bio-Technologv in Iceland" erindi flutt á
ráðstefhu utanríkisráðuneytisins fyrir kjörræðismenn Islands erlendis, 3.9. 2001.
Birt á vefsíðu utanríkisráðuneytisins, http://www.um.stjr.is.
26 Sjá um ffumkvöðla og \ iðskiptahugmyndir, styrld og fleira á vefsíðu Evrópsks frum-
kvöðlasemrs (http://www.euroawards.com) og síðu Nýsköpunarsjóðs atvinnulífsins
(http://www.nsa.is).
68