Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Page 157

Gilles Deleuze
Efrirmáli um stýringarsamfélög
Það er erfitt að losna við Gilles Deleuze þessa dagana. Líkt og rædingur-
inn (fr. rhizmie) sem hann og Félix Guattari gerðu að fyrirmynd sinni í
Mille plateaiix (1980) hafa myndmál hans og hugtök hegðað sér eins og
arfi. Þau hafa dreifst, til eru orðnar nýjar samsemingar (ff. assemblages),
aðrir blendingar, ný „skrímsli" eins og hann orðaði það sjálfur. Þessar vin-
sældir virðast kannski þversagnarkenndar. Textar hans eru ekki aðgengi-
legir, flestdr torskildir og barmafullir af sérkennilegum orðaforða, en samt
ítrekaði hann þá von að lesendur myndu beita þeim eins og verkfærum til
að gera eitthvað nýtt, búa til fleiri blendinga. Hann skrifaði þekktar bæk-
ur um Bergson, Nietzsche, Spinoza og Leibniz, en taldi heimspekina ekki
einungis vera að finna í verkum heimspekinga, heldur leitaðist hann við
að draga hana ffam úr „óheimspekilegum“ viðfangsefhum, m.a. málverk-
um Francis Bacon (Francis Bacon: Logique de la sensation, 1981), bókmennt-
um (ffá Logique de sens til ritgerðasafnsins Essais Cliniques et Critiques), og
kvikmyndum (Cinéma I, 1983 og Cinéma II, 1985). Þessi „opna“ afstaða í
verkum hans og heimspeki hefur dreifst víða, og er hana að finna í verk-
um um gervigreind, hemaðarsögu, þróunarlíffræði, líftækni, tölvunar-
fræði, fjölmiðlaffæði, bókmenntir, menningarffæði, svo ekki sé minnst á
ýmsar hstrænar útfærslur í tón- og myndlist.1
1 Efnrfarandi dæmi endurspegla mín eigin áhugamál, en ágætan bókalista er
að finna í Deleuze: A Critical Reader (1996). Eg vil nefna kenningar Brunos
Latour um blendinga (náttúru og tækni) í Nous n'avons jamais e'te' modems
(1991) og s.k. „Actor-Network Theory“ í tæknimenningarfræðum, sem
fylgjendur Latours hafa þróað. Um hertækni sjá Manuel DeLanda, War in
the Age of Intelligent Machines (1991), og tilraun hans til að vinna úr sagn-
ffæðiaðferðum Femands Braudel á forsendum Deleuze, A Thousand Years of
Nonlinear History (1997). Keith Ansell Pearson hefúr skrifað um Darvvin-
!55