Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Side 160

GILLES DELEUZE
nóg f\ rir stafni þar til nýju öflin sem nú knýja d\Ta taka við. Stýringar-
sa?Jifélög eru að taka við af ögunarsamfélögum. „Stýring“ er naínið sem
Burroughs stakk upp á yfir nýja skrímsHð sem Foucault telur nálgast
hratt. Paul Virilio er líka sífellt að greina síktákar m\mdir óheftrar
stýringar sem taka við af gömlu ögunarformunum er starfa innan líftíma
lokaðra kerfa. Hér er ekld um að ræða undraverðar afurðir lyfjaiðnaðar-
ins, kjamorkuvísindi eða erfðaverkfræði þótt þessir þættdr gegni vissu-
lega hlutverki í nýja ferlinu. Þetta er ekki spurning um hvort gamla kerf-
ið sé harðneskjulegra eða þolanlegra en það nýja því að í þeiin báðum
ríkja átök milli þess sem ffelsar okkur og þess sem kúgar. Kreppa sjúkra-
húsanna sem innilokunarstaða gat til dæmis af sér nýtt ffelsi í formi sál-
gæslustöðva, dagspítala og heimaþjónustu en ýtir um leið undir stýring-
artækni á borð við harðneskjulegustu innilokun. Mð ættum ekki að lifa
milli vonar og ótta heldur leita nýrra vopna.
II. Rökvísi
Hinar ýmsu vistir eða innilokunarstaðir sem einstaklingarnir fara um em
óháðar breytur: Okkur er ætlað að byrja upp á nýtt í hvert sinn og allir
staðirnir eiga sér sameiginlegt tungumál sem þó byggir á bliðstæðam.
Hin ýmsu form stýringar em hinsvegar óaðskiljanleg tilbrigði og mynda
kerfi breytdlegrar rúmfræði sem á sér tölulegt mngumál (ekki endilega í
tvenndarkerfi). Innilokun er mót, ólík snið, en stýring stdllir sig af líkt og
mót sem umbreytir sjálfu sér og breytist ffá einu andartaki tdl hins næsta
líkast síu með breytilegri möskvastærð. Þetta kemur vel í ljós þegar litdð
er á laun: Verksmiðjan var heild þar sem jafhvægi innri krafta var náð
milli hugsanlegrar hámarksffamleiðslu og hugsanlegra lágmarkslauna;
en í stýringarsamfélaginu koma fyrirtæki í stað verksmiðja og f\TÍrtæki
er andi, lofttegund. Auð\dtað vom bónuskerfi í verksmiðjunum en f\TÍr-
tæki keppast við að taka upp djúpstæðari stillingu á öllum launum, koma
þeim í viðvarandi hálfstöðugt form sem fáránlegustu áskoranir, sam-
keppni og námskeið geta brotið upp. Velgengni jafnvel heimskuleg'ustu
leikjaþátta í sjónvarpi skýrist ekki síst af því að þeir endurspegla fullkom-
lega hvernig fýrirtæki em rekin. Verksmiðjur tnynduðu heildir úr ein-
staklingum tdl hagsbóta bæði fýrir atvinnurekendur sem þannig höfðu
umsjón með hverju smáatriði í heildinni og fyrir verkalýðsfélögin sem
þannig gám virkjað fjöldann tdl andstöðu. En fýrirtækin eru sífellt að
158