Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Page 151

RITDÓMAR
ann. Minnast hinna föllnu og fá sér
heitt að drekka. Líta út um gluggann,
annaðhvort á snjókomuna eða nsetur-
sólina, halda kannski út í garð, leggjast
í lautina bakvið hús, horfa upp í loft og
tala.Hverokkarverðurnæstur. (bls. 13)
Kristín Ómarsdóttir lýsti því yfir í viðtali
að barnagælan Tíu litlir negrastrákar
hafi verið henni innblástur við samning-
una á skáldsögunni Elskan mín ég dey
sem kom út á síðasta ári og hefur vakið
verðskuldaða athygli. Eins og önnur verk
Kristínar er þessi skáldsaga vissulega
óvenjuleg þó að ekki séu uppi um hana
eins skiptar skoðanir og á mörgum fyrri
verkum þessa höfundar. Þótt ekki séu
allir lesendur hrifnir af hinum frumlega
eða „undarlega“ en fyrst og fremst per-
sónulega stíl sem Kristín er þekkt fyrir
virðist sem henni hafi tekist, í þessu
verki, að hitta á einhvern tón sem heillar
marga og hefur hún þegar hlotið fyrir
verðlaun og verðlaunatilnefningar.
Söguefni Kristínar hafa ekki síður þótt
„undarleg“ en ff ásagnarháttur og stíU, að
minnsta kosti í augum þess lesandahóps
sem setur kröfuna um raunsæi ofar öllu.
Sú krafa er krafna lífsseigust þegar bók-
menntir eru annars vegar - hvað sem
öllum straumum og stefnum líður - og
er þá sjaldnast sett fram fylgikrafa um
skilgreiningu á þessu loðna orði - raun-
sæi - enda líklega gjörsamlega óraunsætt
að ætlast til að nokkur geti útskýrt merk-
ingu þess.
Varðandi „undarlegheitin" í efniviði
þessarar nýjustu skáldsögu Kristínar er
fyllsta ástæða til að gefa gaum að þeim
textatengslum sem höfundurinn bendir
okkur á og getið er hér í upphafi. Er þessi
barnagæla ekki í hæsta máta undarleg ef
út í það er farið? Þar segir af tíu litlum
drengjum sem týna tölunni einn af öðr-
um; deyja hver á fætur öðrum við mis-
munandi hugnanlegar og óhugnanlegar
aðstæður, þar til aðeins einn er eftir til að
ná sér í stelpu og hefjast handa við að
fylla upp í töluna á ný. Þetta hafa foreldr-
ar sungið yfir börnum sínum í áraraðir,
flestir að ég hygg án þess að gefa mikinn
gaum að innihaldi, boðskap eða áhrifum
„gælunnar" á ungviðið. Svipað ferli á sér
stað í grundvallaratriðum í þessari
skáldsögu Kristínar; sagan segir frá fjöl-
skyldu einni, foreldrum og sex börnum
þeirra, sem smám saman týna tölunni
þar til í sögulok að aðeins þrír yngstu
bræðurnir eru effir og lesandann grunar
að tveir þeirra eigi jafnvel stutt effir.
Ást, dauði, kynlíf
1 titli bókarinnar, Elskan mín ég dey,
koma fram tveir helstu þræðirnir sem
frásögnin spinnst af: ástin og dauðinn.
Þetta er hin eilífa, næstum heilaga,
tvennd skáldskaparins, og ekki langt
undan er þriðji þráðurinn - sem gerir
þetta þá að heilagri þrenningu - sem
nauðsynlegur er í þessa skáldskapar-
fléttu: kynlífið. (Benda má á að eins getur
falist í titlinum vísun í kynlíf eða full-
næginguna sem oft er líkt við dauðann.)
En það er hér, líkt og í öðrum verkum
Kristínar Ómarsdóttur, engin venjuleg
samfléttun þessara klassísku efhisþráða
sem á sér stað í sögunni. Og ef út í það er
farið er hér hvorki um „venjulega“ ást, né
„venjulegan“ dauða að ræða - og varla
„venjulegt" kynlíf. Enda væri slíkt
kannski lítið frásagnarvert!
1 miðju frásagnarinnar er fjölskylda ein
af landsbyggðinni: mamma, pabbi, tvær
dætur og fjórir synir. Það er næst yngsti
sonurinn, Högni, sem er sögumaður og
segir hann lesandanum frá nokkrum af-
drifaríkum síðsumarsdögum í lífi (og
dauða) fjölskv'ldunnar þegar hann sjálfur
var sextán ára. Þegar ffásögn hans hefst
hefur móðirin, Svanhvít, verið dáin í tíu ár,
elsta systirin, Ólöf sáluga, í sex ár og Jó-
hanna, yngri systirin, hefur ffamið sjálfs-
morð þá um nóttina. Eftir lifa faðirinn,
Árni, og bræðurnir Þórður, Einar og Máni,
auk sögumanns. Sögusviðið er að mestu
leyti bundið við heimili fjölskyldunnar og
nánasta umhverfi þess, en þó færist sjón-
arhornið upp til himna, í nokkrum köfl-
TMM 1998:2
149