Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2010, Blaðsíða 38

38
VALDiMAR TR. HAFSTEin
voru aftur á móti flokkaðar síðastar í steinaríkinu í fyrstu bók).36 Ef til vill
má varpa nokkru ljósi á risavöxnu tönnina og höfuðkúpuna með hliðsjón
af þeirri niðurstöðu þjóðfræðingsins Susan Stewart, að „þegar hið risa-
vaxna er sett fram er hlutinn gjarnan skilinn frá heildinni sem er táknmið
hans.“37 Í þessu tilfelli eru táknmið tannarinnar og höfuðkúpunnar ekki
aðeins risarnir heldur „fornöldin“ almennt. Þessar risavöxnu leifar eru
vitnisburður um fjarlægð fornaldarinnar, þá gjá sem skilur hana frá sam-
tímanum.
Önnur bók fjallar um plöntur í safninu og getur þjónað sem dæmi um
innihald skrárinnar. Hún er ríkulega myndskreytt og er skipt upp í 35
fremur sundurleita kafla.38 Á eftir inngangskafla fylgja tveir kaflar um
sjaldgæfa sveppi á borð við boletus servi, sem var talinn vaxa af sæði sem
elgir misstu á jörðina yfir fengitímann.39 Í 4.–9. kafla flokkar höfundur
framandi plöntur í safninu, þar með taldar bambus og ficus Indica (sem
Worm segist hafa ræktað í grasagarðinum sínum), svo að tvö dæmi séu
tekin.40 næstu fimm kaflar útlista rætur og lauf í stafrófsröð og byrja á
kínarót, en það er rót vafningsviðarins smilax china, sem var flutt í nokkru
magni til Evrópu frá Kína og Austur-indíum (þ.e. Suðaustur-Asíu) og
notuð í lækningaskyni, ýmist heil, mulin eða seydd, einkum gegn þvag-
sýrugigt og gegn sárasótt sem breiddist út um álfuna á 17. öld.41 Þá fær
lesandinn að vita að Worm fékk senda pálmaliljurót frá vini sínum Thomas
Bartholin og að hún sé upprunin á eyjunni San Domingo í Vestur-indíum
(þar sem nú eru Haítí og Dóminíska lýðveldið). Lesandinn er jafnframt
upplýstur um að úr rótinni sé gert hveiti og úr því séu bakaðar smákökur
er innfæddir nefna „casavi“ og Portúgalar borði á löngum siglingum yfir
Atlantshaf. Hér má lesa kína- og pálmaliljuræturnar sem hluta fyrir heild,
táknmyndir fjarlægra staða sem eru færðir heim, framandi náttúru sem er
tamin og tekin til sýningar og flókinna tengsla milli nýlendna og herra sem
safnið bæði lýsir og á aðild að.
36 H.D. Schepelern, Museum Wormanium, bls. 292–293.
37 Susan Stewart, On Longing. Narratives of the Miniature, the Gigantic, the Souvenir,
the Collection, Durham og London: Duke University Press, 1993, bls. 147.
38 H.D. Schepelern, Museum Wormanium, bls. 249.
39 Sama rit, bls. 251.
40 Sama rit, bls. 251–254.
41 Sjá t.d. S.A.M. Adshead, China in World History, 3. útg., new York: St. Martin’s
Press, 2000, bls. 222; Louis F. Qualtiere og William W. E. Slights, „Contagion
and blame in early modern England: The case of the French pox“, Literature and
Medicine 22(1)/2003, bls. 1–24, hér bls. 7.