Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2010, Blaðsíða 142

ALMADÍS KRiSTinSDÓTTiR
142
rökrænni og „réttri“ framsetningu á viðfangsefninu og ef vel er að sýning-
um staðið ættu safngestir að geta lært á sjálfstæðan hátt. Þá er bent á að
það þyki ekki góð notkun á fjármagni skattborgara að einungis fáir hafi
gagn af söfnum (bls. 253). Að skrúðgörðum og bókasöfnum meðtöldum
voru söfn álitin hentugt og skipulagt umhverfi fyrir örvandi afþreyingu.
Þessi svæði höfðu verið „frátekin“ fyrir þá sem voru í góðum efnum þar til
á fyrri helmingi 19. aldar þegar viðhorf breyttust í þá veru að afþreying
ætti að vera samfélagsleg og öllum aðgengileg. Hugmyndir um menntun
fyrir alla komu reyndar ekki fram á sjónarsviðið fyrr en í kringum 1870.37
Skemmtilegur listi var settur saman árið 1880 til að hjálpa fólki við að
skoða söfn og má segja að hann hafi staðist tímans tönn því að upplýsing-
arnar gætu margar hverjar átt við í dag. Hér eru nokkrar glefsur af listan-
um sem samanstendur af tólf atriðum: 1. Forðist að skoða of mikið; 2.
Munið að meginhlutverk mynda og muna er að fræða; 3. Takið minnisbók
með og punktið hjá yður það sem þér upplifið; 4. Munið að það er alltaf
eitthvað nýtt að sjá og skoða á safni; 5. Farðu reglulega á safn í næsta
nágrenni og nýttu þér allt sem þú getur lært þar sjálf(ur) þér til göfgunar
og framdráttar.38
Í fyrri heimsstyrjöldinni voru söfn notuð sem kennslurými þegar skóla-
byggingar voru notaðar í hernaðartilgangi. Sýningar höfðu á þessum tíma
oft þann tilgang að upplýsa fólk meðal annars um meðhöndlun ungbarna
eða almennt um heilsu og heilbrigði.39 Breskar skýrslur um ástand safn-
fræðslu frá árunum 1928–1970 fjalla allar um óreiðu í safnfræðslumálum.
Skýrslurnar benda jafnframt á þá gríðarlegu möguleika sem fyrir hendi eru
ef „rétt“ er farið að.40 Tvær skýrslur sem komu út árið 1973 og 1979 bentu
á mikilvægi þess að þjálfa kennaranema í að nota söfn og stuðla þannig að
því að nemendur fái að njóta safna með kennara sem er óhræddur við að
nýta sér þessa auðlind. Einnig er lögð áhersla á almennt menntunargildi
safna, ekki einvörðungu fyrir skólahópa.41 Eftir seinni heimsstyrjöldina
breyttust áherslur safna úr opnum svæðum til fræðslu fyrir almenning í
lokuð svæði fyrir útvalda sérfræðinga. Þeir höfðu meiri áhuga á rannsóknum
37 Eilean Hooper-Greenhill, Museum and gallery education, bls. 16.
38 Sama rit, bls. 16–17.
39 AlmaDís Kristinsdóttir, Safnfræðsla: (ó)gjörningur?, óbirt dipl.Ed. ritgerð, Há -
skólinn á Akureyri, kennaradeild, 2004, bls. 14.
40 Eilean Hooper-Greenhill, Museum and gallery education, bls. 53. Hér er átt við
skýrslurnar: Miers Report frá 1928, Markham Report frá árinu 1938 og Rosse Report
frá árinu 1963.
41 Sama rit, bls. 59.