Skírnir - 01.01.1961, Page 84
82
Bo Almqvist
Skírnir
og fiskveiðum, búnaðarstörfum og kaupstaðarlífi, kirkjuferð-
um og drykkjuskap. En þessar sagnir hafa ekki varanlegt
menningargildi aðeins vegna fróðleiks rnn liðnar aldir, sem
þær veita, heldur aðallega vegna hins, að lífið í þeim birtist
sem líf, sagnirnar geta gefið dýpri skilning á kjörum feðra
vorra en fræðibækumar.
1 Breiðafirði liggur ey, sem heitir Vaðstakksey. Hún er nú
löngu í óbyggð. Hvernig hefur lífið verið þar í vetrarmyrkri
og einveru í gamla daga? — Þar bjó um skeið kraftaskáldið
Þormóður, er venjulega er kenndur við Gvendareyjar. Svo
segir sögnin:
Einu sinni meðan Þormóður var í Vaðstakksey lá kona
hans á sæng um vetrartíma; gat þá Þormóður ekki kveikt
fyrir ljósmatarleysi, en honum leiddist myrkrið og kvað:
Mína Jesú mýk þú raun,
mæni ég til þín hjálpin væn;
þína send mér bjargarbaun,
bænheyr lífsins eikin græn.
Eftir það gekk Þormóður út og ofan til sjávar og fann þar
nýrekinn sel og hagnýtti sér hann til ljósa.16)
Þau orð eru ekki mörg — en getum við ekki séð þetta allt
eigin augum?
V.
Menn, sem eiga bágt með að trúa á yfirnáttúrleg fyrirbæri,
vilja sjálfsagt leita að eðlilegum skýringum á því, sem gerzt
hefur. Nú er að vísu erfitt að segja nokkuð með vissu um hluti,
sem hafa gerzt fyrir mörgum öldtrni, en gaman er þó að reyna
eftir getu. Sumt er vafalaust upplogið eða gert í gamni, og hafa
trúgjarnir þjóðsagnafræðingar skrásett það — svo getur t. d.
verið um sumt frá seinustu og þessari öld, jafnvel mn það
sem ég hef sjálfur skrásett. — Margar vísur hafa sjálfsagt verið
kveðnar árangurslaust, t. d. í þeim tilgangi að fá gott veður
eða björg í bú. Þetta er engin getgáta, heldur er vitað um all-
16) Jón Árnason, fsl. þjóðs. og ævintýri I (1954), bls. 531.