Skírnir - 01.01.1961, Side 266

264
Ritfregnir
Skírnir
ingum á, að hér er komin bók, sem tilvalið er að senda erlendum vinum,
sem ensku skilja. Margir velja til þess dýrar myndabækur, og er það
góðra gjalda vert. En engu síður virðist ástæða til að gleðja erlenda vini
með jafnglæsilegri bók, sem kynnir ýmsa hátinda í islenzkri orðslist.
Halldór Halldórsson.
P. J. T. Glentlening, Teach yourself Icelandic. The English Univers-
ities Press Lt. ... London 1961.
Bók þessi, sem er 190 blaðsíður að stærð í litlu átta blaða broti, er í
bókaflokknum Teach yourself books, sem nú telur rúmar 40 bækur. Bæk-
urnar eru samdar með það sérstaka sjónarmið í huga að auðvelda mönn-
um sjálfsnám tungumála. Mér lizt mjög vel á það snið, sem bókin er gerð
eftir — og þá væntanlega aðrar bækur i flokknum, en þeim er ég ókunn-
ugur. Framsetning, niðurskipan efnis og textaskýringar er allt til fyrir-
myndar, og hygg ég, að kennslubókahöfundar, sem semja bækur ætlaðar
við skólanám, geti margt af þessu kerfi lært.
Mér er með öllu ókunnugt um höfund bókar, en greinilegt er, að hann
veit margt um íslenzkt mál. Allt um það er þekking hans engan veginn
svo traust, að hann geti aðstoðarlaust samið kennslubók i íslenzku. Hann
hefir reist sér hurðarás um öxl, svo að vara verður menn við að nota
bókina óleiðrétta. Englendingar eiga marga fjölfróða menn um islenzkt
mál, sem ég veit, að ekki muni dáma af hinum mörgu og meinlegu vill-
um, sem á borð eru bornar í bókinni. Mér er næsta óskiljanlegt, hvers
vegna forlag, sem kennir sig við enska háskóla, skuli ekki hafa leitað til
þessara hálærðu íslenzkufræðinga eða einhverra íslenzkra málfræðinga
og fengið þá til að lesa yfir handrit bókarinnar og leiðrétta það. Eins og
bókin er nú úr garði gerð, er hún algerlega ónothæf við sjálfsnám, hvað
svo sem kostum hennar líður. En það er vandalaust að leiðrétta hana og
gera hana að mjög handhægri kennslubók í nútíma-íslenzku. Ég mun nú
finna þessum harða dómi nokkurn stað.
Fremst í bókinni er kafli um framburð (Pronunciation, bls. XI—XVII).
Margt af því, sem þar er sagt, er ýmist rangt eða villandi. Nokkur dæmi
skulu nefnd. Þegar höfundur hefir lýst framburði langs e, þ. e. [e0>
segir hann: Note that this long e-sound tends to become diphthongized,
being sounded as ea (bls. XI). Mér er ekki fullljóst, hvað höfundur á við.
Ef hann á við hljóðvillu (flámæli), væri lýsingin alröng. Svo mun held-
ur ekki vera, enda minnist höfundur ekki á flámælí annarra hljóða. Hitt
mun sönnu Uær, að höfundur vilji lýsá hér opnún — og jafnhliða tví-
hljóðun — e-sins, en við það verður til tvihljóð, sem stefnir frá [e] að [a].
(Hljóðvillutvíhljóðið stefnir hins vegar frá [i] að [e]). Samsvarandi tví-
hljóðun heyrist við framburð annarra langra íslenzkra sérhljóða, einkum
ef mjög (of) greinilega er fram borið. Höfundur minnist á þetta um o.
Honum farast svo onð: Note that Icelandic speakers someúmes tend to pro-
nounce this sound as oa, and even uo (bls. XII). Þessar hugleiðingar höf-