Skírnir - 01.01.1968, Blaðsíða 146

144
SÍMON JÓH. ÁGÚSTSSON
SKÍRNIR
að betri orð finnist um þessi hugtök, en að mínum dómi eru þessi
bezt. A. m. k. finnst mér óviðeigandi að fara um þau niðrandi orð-
um. Einnig hafa verið höfð um abstract orðin óhlutbundinn og ó-
hlutstæður og eiga þau vel við í sumum samböndum, en þau hafa
þann ókost, að ekki er unnt að mynda samstofna sagnorð og nafn-
orð. Þá hefur verið haft um abstract og abstraction „hlutfirrður“ og
„sérfirrður“ og „hlutfirð“ og „sérfirð“ (Matthías Jónasson: Mann-
leg greind, 1967), en ég felli mig miður við þau.
Hér að framan hefur verið vikið að aðfinnslum Gylfa um ein-
stök atriði, sem fæstar eru á nægum rökum reistar. Heildardómur
hans um bók mína er mjög neikvæður og svo órökstuddur, að ég
hirði ekki um að elta ólar við þær almennu fullyrðingar hans. Bók-
inni finnur hann flest til foráttu: efnisskipan er „fráleit“, bæði kafl-
anna og innan þeirra, óvíða gripið á kjarna máls, „rabb“ fram og
aftur um aukaatriði, flestu eða öllu er öfugt snúið, að mér skilst.
Kaflann um nám telur hann þó „langbezta kafla bókarinnar“, og í
námi felst „meginkjarni hinnar almennu sálarfræði“, en um það
munu þó varla allir vera á sama máli, þótt ég gefi því efni mjög mik-
ið rúm í minni bók. „Höfundur“, segir Gylfi, „kemur víða við í þeim
kafla og fjallar þar um grundvallaratriði sálarlífsins“. En nokkrum
línum neðar stendur: „Helztu annmarka kaflans tel ég þó vera
skipulagsleysi, hann rabbar um efnið of stefnulaust án þess að les-
andinn fái nokkurs staðar tangarhald á aðalatriðum, sem fundizt
hafa um læri eða fái nokkurt innsæi í þá tilraunastarfsemi, sem býr
að baki þessarar þekkingar“. Sé ég ekki betur en að þessar nástæðu
fullyrðingar stangist á að nokkru leyti. Og um réttmæti þessa Saló-
monsdóms ræði ég ekki.
Þegar skásti kaflinn í bókinni er þessum annmörkum háður, má
fara nærri um, hvílíkt endemisrugl hinir kaflarnir eru. Enda er
heildardómur Gylfa um bókina í samræmi við þetta: „Bókina vant-
ar alla uppbyggingu. Það er enginn meginþráður, engin beinagrind.
Bókin er nánast þættir um sálfræðileg efni og hver um sig gæti
staðið sjálfstæður. Það má lesa þá í nokkurn veginn hvaða röð sem
er, án þess að nokkurs sé misst. Þó sakna ég þess einkum, að ekki
skuli vera fjallað að neinu ráði um undirstöðuatriði eins og hf-
eðlisfræði sálarlífsins, skynjun og hugsun“. Þótt ekki sé fjallað
um skynjun í sérstökum kafla, eru henni þó gerð talsverð skil og