Skírnir - 01.01.1968, Blaðsíða 167

SKIRNIR
RITDÓMAR
165
rannsóknir höfundar á gengi prófhóps hans í námi. Svo sem búast má við er
mikil og ótvíræð fylgni milli námsárangurs og greindar. Þannig er meðal-
greindarvísitala þeirra bama sem luku bamaprófi 104.05, þeirra er luku
unglingaprófi 107.16, þeirra er luku landsprófi 118.13, og þeirra er luku
stúdentsprófi 122.70. Þessar tölur segja þó ekkert um þau miklu afföU, sem
verða á greindum einstaklingum í gegnum skólakerfið og þá sóun hæfileika,
sem því fylgir.
íslendingar hafa bæði í gamni og alvöru stært sig af því að vera greindastir
allra þjóða og yrði sá eflaust þjóðhetja, sem fært gæti sönnur á það. Hins
vegar er minna um það rætt, hvort þessar miklu gáfur verði til einhverra
hluta nytsamlegar. Mestu auðlindir hverrar þjóðar era þeir hæfileikar, sem
búa með einstaklingum hennar. Hin síðari ár hafa stærri þjóðir gert sér þetta
Ijóst og hafizt handa um skipulagða nýtingu þessara auðæfa. Sovétríkin og
Bandaríkin munu vera komin lengst á þessu sviði. Efnahags- og framfarastofn-
un Evrópu (OECD) hefur látið framkvæma rannsókn meðal aðUdarþjóðanna
um menntunarþörf landanna og hugsanlegar úrbætur. Var niðurstaðan sú, að
Vestur-Evrópa stæði langt að baki Bandaríkjunum og Kanada um æðri mennt-
un og beri að stefna að því að feta í fótspor þessara landa.
í töflu XX, bls. 271, kemur fram að árið 1963 luku 73% fæðingarárgangs
stúdentsprófi í Bandaríkjunum rniðað við minna en 20% í flestum þeim lönd-
um Evrópu, sem talin eru. Island er ásamt nokkrum þjóðum með innan við
10% stúdenta. Tölur þessar virðast mér þó lítt sambærilegar vegna ólíkra
fræðslukerfa landanna. Þannig mundi kennaramenntun hér á landi teljast fylli-
lega sambærileg við stúdentsmenntun margra þeirra þjóða, sem upp eru taldar.
Próf frá fleiri skólum mætti telja með, ef réttur samanburður ætti að fást
við stúdentahlutfall Bandaríkjanna, en lokapróf frá bandarískum „high
schools" stendur sennilega nær gagnfræðaprófi hér en stúdentsprófi. Þrátt fyr-
ir það er ljóst, að þorri bandarískra ungmenna nýtur meiri menntunar en í
Evrópu, og miklu minna er um að afburðahæfileikar fari í súginn. Höfundur
færir gild rök að því, að stór hópur íslenzkra unglinga með næga greind
til að ljúka stúdentsprófi, þreyti ekki landspróf og hverfi til starfa sem hafa
enga möguleika á að nýta hæfileika þeirra til fulls. I töflu XVII bls. 234 má
sjá, að af 1875 nemendum, sem ljúka bamaprófi, hafa 488 nemendur grv. 115
eða hærri, en samkvæmt niðurstöðum höfundar má ætla að sú greind nægi
að öðru jöfnu til að ljúka stúdentsprófi árekstralítið. Aðeins 321 þessara
nemenda þreyta landspróf, 167 eða nálega 35% leita sér ekki menntunar í
samræmi við hæfileika, þar af 14 afburðagreindir einstaklingar (grv. 135 og
hærri). Þjóðfélagslega er þetta mikil sóun verðmæta. Enn kemur það fram
í sömu töflu, að af þeim 321 nemanda með grv. 115 og hærri, sem þreytir
landspróf, ljúka aðeins 137 stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík
á tilskildum tíma (örfáir til viðbótar af þessum hópi munu hafa lokið stú-
dentsprófi við hina menntaskólana), en 184 eða 57% heltast úr lestinni, tefj-
ast eða kjósa sér aðra lægri menntun.