Skírnir

Árgangur

Skírnir - 01.01.1968, Blaðsíða 173

Skírnir - 01.01.1968, Blaðsíða 173
SKÍRNIR RITDÓMAR 171 Það heíur þegar verið nefnt, að einungis einn maður hafi frumrannsakað ævi Skúla Magnússonar og að sú rannsókn fyrirfinnist í einni bók, sem Lýður geri ágrip af. Næst er þá að spyrja, hve traust það sé þetta rit, sem Lýður Björnsson byggir bók sína á. Er maður les bók Jóns Aðils um Skúla, verður fljótt vart við, að nokkuð skortir á að höfundur tilgreini heimildir sínar. Þetta rýrir vísindalegt gildi bókarinnar. Þá er og bersýnilegt, að Jón Aðils hefur ekki notað nema brot af þeim heimildum, sem nú eru fáanlegar um efni, er snerta ævi og störf Skúla. Nægir að minna á bækur og skjöl Hörmangarafélagsins og Almenna verzlunar- félagsins. Heimildanotkun Jóns Aðils er og áfátt. Hann leggur augljóslega of mikið upp úr frásagnarheimildum, fyrst og fremst frásögnum Skúla sjálfs. Engum óvilhöllum dómara dytti í hug að dæma í deilu milli tveggja málsaðilja ein- göngu eftir framburði annars málsaðiljans. í deilunni milli Hörmangarafé- lagsins og Innréttinganna minnir Jón Aðils einna helzt á slíkan dómara. í þessum ritdómi er auðvitað ógerlegt að fara ítarlega í alla bók Jóns Aðils til að kanna hve sanna lýsingu hún gefur. Hins vegar er rétt að taka nokkur dæmi. 1752 var fyrsta ár Innréttinganna og seinni hluta vetrar 1751-52 fóru fram samningaviðræður milli Hörmangarafélagsins og Skúla (f. h. Innréttinganna). Jón Aðils segir (og Lýður þá líka), að samkomulag hafi strax orðið um verð á þorski og lýsi (J. A. bls. 95). (Enda þótt orðið þorskur sé naumast nægi- lega skýrt í þessu sambandi, má þó telja víst, að Jón Aðils eigi hér við salt- aðan tunnuþorsk). Þetta er alls ekki rétt hjá Jóni Aðils, enda hefði deilan annars ekki orðið eins hörð í upphafi og hún varð. (Sbr. Deliberations og subscriptionsprotocoll Hörmangarafélagsins, 14. febr. 1752; bréf frá Hörmang- arafélaginu til Rentukammersins 28. febr. 1752 í bréfabók Hörmangarafélags- ins og bréf frá Skúla til Rentukammersins 2. marz 1752). Þá segir Jón Aðils (og Lýður eftir honum), að Skúli hafi fengið tillögur sínar um stofnun Innréttinganna allar samþykktar af stjórninni, en það þýðir, að Innréttingarnar hafi fengið umbeðin leyfi til siglinga milli íslands og Dan- merkur og leyfi til frjáls inn- og útflutnings á eigin afurðum og rekstrarvör- um. En þetta er rangt. Vandalaust er að ganga úr skugga um það með því að lesa konungsboð 4. jan. 1752 um stofnun Innréttinganna og bera saman við 20. nóvember-bréf Skúla 1751. Til hagræðis skal hér tilfærð setning sií, sem kveður á um þetta úr konungsboði 4. jan. 1752. „Hvad dernæst angaar den omspgte frihed saavel at udfpre og anden- steds at forhandle de ved det nye indrettede fiskerie paa havet og ved garn samt ved flynder, sild og hvalfiske fangst item ved fabriqueme til- vejebringende vare som og at f0re igen til landet hvis dertil béhpver da lade vi det vel undtagen hvad materialier og redskaber som nu for den f0rste gang til Indrettningen for den af os allern. dertil skænkede summa vorder anskaffet og hvor med ingen handel drives, hvilke som
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206
Blaðsíða 207
Blaðsíða 208
Blaðsíða 209
Blaðsíða 210
Blaðsíða 211
Blaðsíða 212

x

Skírnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.