Skírnir - 01.01.1968, Blaðsíða 168

166
RITDÓMAR
SKÍRNIR
Hvað þarf að gera til að auka stúdentafjöldann og koma í veg fyrir hæfi-
leikasóun. Höfundur álítur að vinna verði markvisst að þessum málum. „Gera
þarf æskunni ljóst til hvers er að vinna með löngu og ströngu skólanámi“ (bls.
274). Það þarf að ryðja úr vegi aðstæðubundnum hindrunum svo tryggt sé
raunverulegt jafnrétti til menntunar, en það „merkir framar öllu, að búseta,
stétt eða fátækt megi ekki verða góðum gáfum til hindrunar" (bls. 274).
Námsbyrðin þarf að þyngjast hæfilega eftir því sem á námsbrautina líður, og
það verður „að gæta þess grandvarlegar en nú er gert að þyngja ekki náms-
byrðina með gagnlausu og fánýtu skrani" (bls. 275). Þetta eru allt leiðir, sem
Bandaríkin og Kanada hafa farið. En til þess að auka stúdentafjöldann jafn
mikið og þar hefur verið gert verður einnig að lækka námskröfumar, því að
námsárangurinn takmarkast af greindarþroska nemandans. Víst mun mörgum
þykja það ódýr aðferð að lækka námskröfurnar til þess að geta státað af
meiri stúdentafjölda, og vafasamt hvert raunverulegt gildi það hefði. Enda
leggst höfundur gegn þeirri leið nema vitað sé áður, að hún hafi eitthvert
þjóðhagslegt gildi. Eg leyfi mér að vitna í orð höfundar: „Vandinn er fremur
fólginn í því að finna árangursvænlegasta hlutfallið (optimum) milli námsgetu
og námskröfu, að þær séu að því marki samstilltar, að afburðagáfur njóti
sín vel, án þess að fallkvótinn verði óhóflegur, og að björguleg greind nýtist
í námi, án þess að hvika verði frá nauðsynlegum þekkingarkröfum . . . Ef
við Islendingar viljum fylgjast með öðrum Evrópuþjóðum í auknum stúdenta-
fjölda og eflingu þeirrar menntunar sem nútíð og framtíð þarfnast, þá
ber nkknr að virkja til æðra náms afburðagreind, sem vegna fátæktar, af-
skekktrar búsetu og þekkingarskorts á eðli menntunar hefur ekki náð fram
á menntaskólabrautina. Það er vissulega um dýrmætan auð að tefla“ (bls. 278).
Þetta tel ég vera meginboðskapinn í riti prófessors Matthíasar, en áður hef-
ur hann fært rök að því hvernig þessi virkjun verði framkvæmd. Höfundur
hefur sýnt fram á, að forsagnargildi greindarprófa er svo gott, að finna megi
afburðáhæfileika þegar í upphafi skólagöngu og sé þá skipulega að því stefnt
að veita þeim í réttan farveg með öllum tiltækum ráðum.
Höfundur hefur í þessari bók fyrst og fremst fjallað um greind frá sjónar-
miði menntunar. Annars konar spurningum er látið ósvarað að sinni. Á
gagnasafni próf. Matthíasar má þó enn byggja víðtækar sálfræðilegar og fé-
lagsfræðilegar rannsóknir, og fáar þjóðir eiga betri tök á að nýta þann efnivið,
sem höfundur á yfir að ráða. En slíkar rannsóknir krefjast mikillar vinnu og
fjár og ekki á færi eins manns að Ijúka nema broti af því sem gera mætti.
Því væri óskandi að prófessor Matthíasi væri fengin viðunandi aðstaða til
þess að stjórna víðtækari rannsóknum á lífsferli hins stóra prófhóps síns.
Gylfi Ásmundsson