Skírnir - 01.01.1977, Side 62

60
NANNA ÓLAFSDÓTTIR
SKÍRNIR
Fyrirboðar ýmsir verða á Bergþórshvoli, ógnin býr með þess-
um dæmdu einstaklingum. Og Flosi, hann hefur lagt á ráðin
um glæpinn mesta af kristnum manni: að brenna menn inni.
Hann lætur veita sér tíðir áður en hann fer að heiman og í
Kirkjubæ lætur hann alla menn sína ganga til kirkju og biðjast
fyrir og gerir það líka sjálfur áður en hann heldur í þessa för.
Og seinna, eftir Njálsbrennu og eftirmálin, gengur hann suður
til að fá aflausn hjá páfanum í Róm. Og hér mætti spyrja: Hvers
vegna veittist Njálssonum ekki hið sama að fara á fund páfa
og fá aflausn? Var glæpur þeirra svo miklu svívirðilegri en
glæpur Flosa? Hér er ekki nóg að skýra undirgefni Skarphéð-
ins og hinna með föðurveldi Njáls. í sögunni lýsir liann stund-
um yfir að þeir synir hans hafi ráð hans að engu. Nú láta þeir
hann ráða því að þeir týni allir lífi og einnig Kári (þó það færi
öðruvísi). Þeir Skarphéðinn og Kári tala um það að vísu að
hlaupa út úr eldinum en báðum er ljóst að Skarphéðinn mun
ekki sleppa. Hann freistar þó undankomu þegar lionum líður
sem verst í eldinum — af því að Njáluhöfundur missir aldrei
sjónar á því að hann fjallar um manneskjur.
Með vígi Höskulds Hvítanessgoða virðast þeir Njálssynir
hafa drýgt svo svívirðilegan glæp að dómi samfélagsins að þeim
eru allar bjargir bannaðar. Allir Njálssynir veita Höskuldi sár
og Kári mágur þeirra og Mörður Valgarðsson. „Þeir Skarpheð-
inn höfðu þat mælt með sér, at þeir skyldu allir á honum
vinna.“ Kári Sölmundarson gengur suður og fær aflausn eftir
hluttöku í þessum glæp og eftir hefndirnar á brennumönnum.
Allt önnur mælistika gildir um þátt Njálssona.
Þá er að víkja að ákveðnum þætti í hinu forna ættasamfé-
lagi sem að öllum líkindum hefur átt sér nákvæma skilgreiningu
í vitund manna, þ.e. að fóstra barn. Barnfósturs er oft getið á
fornum bókum. Er stundum getið um sérstakt tilfinningasam-
band milli fósturbarns og -foreldra eins og t.d. í Njálu, svo sem
milli Njáls og Þórhalls Ásgrímssonar og Njáls og Höskulds
Hvítanessgoða og sama minni er í Brjánsþætti. í Sturlu sögu
segir frá því er Jón Loftsson býður Sturlu i Hvammi barnfóstur
og býður heim Snorra syni hans og hefur með því áhrif á stór-
deilur manna.1 í Odda hefur Snorri hlotið bestu menntun sem