Skírnir - 01.01.1977, Page 71

SKÍRNIR MENNINGARSÖGULEG DÆMI 69
sæng með manni sínum en hún getur valið um hvort liún slítur
hjónabandinu eða ekki og heimanfylgju (dowry) lieldur hún.
Og önnur lagagrein er um eiginmann sem dugar ekki betur í
rúminu en Hrútur.12 Með þessari frásögn í Njálu segir að
Hrútur liafi gabbað Unni í sína geldings sæng og það eykur
rétt hennar.13
Skilnaður Þórhildar skáldkonu og Þráins Sigfússonar hefur
þá sérstöðu að með yrkingum sínum brýtur hún gegn ákvæði
Grágásar sem bannar að yrkja um mann lof eða löst eða háð-
ung eða lof það sem hann yrkir til háðungar. Slíkt varðar skóg-
gang. Þar segir að vísu ekkert um að það sé skilnaðarsök. Hins
vegar sjáum við í fornlögum írlands að ádeilu- eða lastandi
kveðskapur var skilnaðarsök.14 Brot Þórhildar sviptir hana öll-
um rétti í lijónabandinu og möguleikum til andófs. Nógir voru
vottarnir. Sagan segir um hana: „hon var orðgífr mikit ok fór
með flimtan; Þráinn unni henni lítit.“ Ef til vill má hugsa
sér að brot sem varðar skóggang sé sjálfkrafa skilnaðarsök. Hin
ströngu ákvæði þjóðveldislaganna um skáldskap eiga sér hlið-
stæður bæði í fornnorrænum og fornkeltneskum lögum, einnig
forngermönskum.
Ekki er nóg með að Þráinn skilji við konu sína og fái hana
rekna burt úr veislunni Gunnars og Hallgerðar heldur fær hann
nýja konu á staðnum og er gengið frá öllum málum þeirra í
milli þegar í stað. Það er ekki trútt um að Höskuldi Dala-Kolls-
syni þyki fullmikið ganga á fyrir Þráni þegar hann leitar ráða-
hags við dótturdóttur hans, Þorgerði. Höskuldur svarar: „Eigi
veit ek þat,“ segir hann; „mér þykkir þú lítt hafa við þessa skilit,
er þú áttir áðr ...“ Þær mæðgur Þorgerður og Hallgerður gjalda
jáyrði við kaupunum og Hallgerður fastnar dóttur sína. Og
heim fór hún með Þráni og gerðist góð húsfreyja segir sagan.
Hjónabandið er samningur. Eins og vottarnir að broti Þórhildar
voru nægilega margir, svo hefur og nýr hjónabandssamningur
verið fullvel studdur vottum. Hér er enginn biskup spurður
hvorki í sambandi við skilnað né nýtt hjónaband. Hið sama
gilti með hinum fornu írum og þótti seinni tíma mönnum ósið-
semi og Ijóður á ráði írsku fornþjóðarinnar hvað skilnaðir voru
tíðir.