Skírnir - 01.01.1977, Side 113

SKÍRNIR
BANDAMANNA SAGA
111
þau hvergi nefnd í lögbókum þjóðveldisins: 1) hvernig Oddur
lætur goðorð sitt í hendur Óspaki, en samkvæmt Grágás átti
að gera það á þingi eða vorþingi, 2) festar Svölu og Óspaks.
Magerþy skýrir fyrra dæmið þannig að ætlun höfundarins hafi
verið að sýna hversu fávís Oddur var um lög og rétt, en hið
síðara sýni „Óspaks og Svalas vördlöyse og forvorpne sinnelag“.54
Þess ber vitaskuld að gæta að Bandamanna saga verður að telj-
ast skáldverk; höfundurinn gat smeygt inn lagaákvæðum eftir
minni eða lagfært þau þannig að þau féllu betur að frásögn-
inni. Mikilsvert atvik í sögunni endurspeglar t. d. fremur ákvæði
Járnsíðu og Jónsbókar en Grágásar. Leiðangri þeirra Odds til
Svölustaða ber merkilega vel saman við ákvæði norsku laga
hvernig gera skyldi þjófaleit hjá þeim sem grunaðir voru um grip-
deildir.55 Lýsing Óspaks sem sakamanns ber þess og merki að
vera í ætt við réttarvenjur skattlandsins. Þessi atriði gætu njörv-
að frumsöguna niður á þann tíma, þegar lög Grágásar eru ekki
með öllu gleymd og fjárhagur goða orðinn það bágborinn og
veldi þeirra það lítið að rithöfundur gat leyft sér að senda þeim
þvílíkar hnútur. Magerpy telur líklegt að höfundurinn lrafi alist
upp á þjóðveldistímanum, en það þurfi ekki endilega að þýða,
að sagan sé skrifuð þá.56 Að þessum atriðum athuguðum er ekki
fjarri lagi að hugsa sér ritunartímann á síðasta fjórðungi 13.
aldar.57
10.
Sum leikrit Berts Brechts eru til í mörgum gerðum. Hann
skirrðist aldrei við að breyta verkum sínum eða endursemja þau,
ef viðbrögð áheyrenda voru ekki eins og hann ætlaðist til. Mið-
aldahöfundar standa oft eins að verki, en þeir endursemja ekki
eingöngu eigin verk heldur einnig ritverk annarra höfunda.58
K-gerð Bandamanna sögu hefur verið umskrifuð. Við vitum
ekki hvort skrifari handritsins hefur sjálfur breytt textanum eða
hvort einhver annar hefur sagt fyrir hve rita skyldi. En allmarg-
ar breytingar K-gerðar sýna að hún er ætluð öðrum áheyrenda-
hóp en M-gerðin. Lagaákvæðum hefur verið breytt, því að lög
Grágásar hafa ekki verið í minni þeirra sem á hlýddu. Taka má
sem dæmi: